27 sierpnia 2023 r. godz. 19.00, Klasztor w Po\u017caj\u015bciu (ul. T. Masiulio 31, Kowno)
Koncert zamykaj\u0105cy XXVIII Festiwal Muzyczny w Po\u017caj\u015bciu<\/p>\n
Wykonawcy:
LITEWSKA PA\u0143STWOWA ORKIESTRA SYMFONICZNA
Kierownik artystyczny i dyrygent Gintaras Rinkevi\u010dius
KOWIE\u0143SKI CH\u00d3R PA\u0143STWOWY
Kierownik artystyczny i dyrygent Robertas \u0160ervenikas
CH\u00d3R CH\u0141OPI\u0118CY I M\u0141ODZIE\u017bOWY \u201eA\u017dUOLIUKAS\u201d
Kierownik Vytautas Mi\u0161kinis
Soli\u015bci:
Kr\u00f3l Roger \u2013 BRETT POLEGATO (bas, W\u0142ochy-Kanada)
Roksana \u2013 LAUREN FAGAN (sopran, Australia)
Pasterz \u2013 EDGARAS MONTVIDAS (tenor, Litwa)
Edrisi \u2013 MINDAUGAS JANKAUSKAS (tenor, Litwa)
Arcybiskup \u2013 TADAS GIRININKAS (bas, Litwa)
Diakonissa \u2013 EGL\u0116 WYSS (mezzosopran, Litwa)
Dyrygent GINTARAS RINKEVI\u010cIUS<\/p>\n
W programie koncertu:
Karol Szymanowski \u2013 opera \u201eKr\u00f3l Roger\u201c (wersja koncertowa)<\/p>\n
Opera Karola Szymanowskiego \u201eKr\u00f3l Roger\u201c zabrzmi na Litwie po raz pierwszy. B\u0119dzie to koncert zamykaj\u0105cy \u00a0XXVIII Festiwal Muzyczny w Po\u017caj\u015bciu.<\/p>\n
\u201eKr\u00f3l Roger\u201c istotnie jest dzie\u0142em o szerokich horyzontach intelektualnych i artystycznych, pok\u0142osiem barwnych podr\u00f3\u017cy Karola Szymanowskiego na po\u0142udnie Europy i jego pog\u0142\u0119bionych wieloma lekturami zainteresowa\u0144 kultur\u0105 antyczn\u0105 i arabsk\u0105. Egzotyka Orientu i mit dionizyjski, kt\u00f3re tak bardzo go absorbowa\u0142y, r\u00f3wnie\u017c w kontek\u015bcie lektury dzie\u0142 Friedricha Nietzschego, po\u0142\u0105czy\u0142y si\u0119 w\u0142a\u015bnie w tej operze.
W 1911 roku Szymanowski uda\u0142 si\u0119 na Sycyli\u0119 z zamo\u017cnym przyjacielem, Stefanem Spiessem, przemys\u0142owcem i mi\u0142o\u015bnikiem sztuki. Wr\u00f3cili tam po trzech latach, powi\u0119kszaj\u0105c zasi\u0119g wyprawy o Algier, Biskir\u0119 i Tunis, a w 1917 roku w g\u0142owie 35-letniego Karola i jego ukochanego kuzyna, poety i pisarza Jaros\u0142awa Iwaszkiewicza powsta\u0142 pomys\u0142 stworzenia \u201esycylijskiego dramatu\u201d. Szymanowskiego ci\u0105gn\u0119\u0142o do opery, cho\u0107 jego pierwsza pr\u00f3ba, jednoakt\u00f3wka Hagith z 1914 roku, dzie\u0142o o biblijno-erotycznej tematyce, nie by\u0142a zbyt udana \u2013 kompozytorowi nie uda\u0142o si\u0119 unikn\u0105\u0107 b\u0142\u0119d\u00f3w w\u0142a\u015bciwych debiutantowi w tym trudnym gatunku muzyczno-scenicznym. A jednak opera nadal go kusi\u0142a: \u201eMuzyka sceniczna jest naprawd\u0119 czarodziejskim \u015brodkiem\u201d \u2013 uwa\u017ca\u0142.
Pierwsze szkice \u201eKr\u00f3la Rogera\u201d powsta\u0142y w Elizawetgradzie na prze\u0142omie 1917 i 1918 roku, gdzie przebywa\u0142 Iwaszkiewicz i dok\u0105d przeprowadzi\u0142a si\u0119 z Tymosz\u00f3wki rodzina Szymanowskich. Widz\u0105c upadek znanego sobie \u015bwiata, obaj arty\u015bci szukali ucieczki w magicznej fikcji stworzonej we w\u0142asnej wyobra\u017ani.
Iwaszkiewicz domkn\u0105\u0142 libretto w 1920 roku, a Szymanowski sporo do niego dopisa\u0142, dodaj\u0105c girlandy s\u0142\u00f3w. Praca sz\u0142a mu opornie, bo czasy si\u0119 zmieni\u0142y. Kompozytor my\u015blami by\u0142 ju\u017c gdzie indziej \u2013 w g\u00f3rach, przy podhala\u0144skim folklorze, kt\u00f3rym zachwyci\u0142 si\u0119 podczas pierwszego pobytu w Zakopanem w 1921 roku. Tak jakby osiedlenie si\u0119 na sta\u0142e w Polsce, gdzie zamieszka\u0142 po wojnie, porzuciwszy z konieczno\u015bci ukrai\u0144skie stepy, w kt\u00f3rych si\u0119 wychowa\u0142, oraz podr\u00f3\u017ce na Po\u0142udnie, wybudzi\u0142o go z orientalnego snu m\u0142odo\u015bci.
\u201ePsiakrewsk\u0105 oper\u0119\u201d, jak j\u0105 w\u00f3wczas nazywa\u0142, uko\u0144czy\u0142 w lecie 1924 roku, a najwi\u0119cej czasu zaj\u0119\u0142a mu instrumentacja ca\u0142ego, niezbyt przecie\u017c obszernego utworu. Premierowa inscenizacja odby\u0142a si\u0119 w Teatrze Wielkim w Warszawie 19 czerwca 1926 roku \u2013 dyrygowa\u0142 Emil M\u0142ynarski, re\u017cyserowa\u0142 Adolf Pop\u0142awski, scenografi\u0119 projektowa\u0142 Wincenty Drabik. Premierowym Rogerem by\u0142 Eugeniusz Mossakowski, Pasterzem Adam Dobosz. Siostra kompozytora, Stanis\u0142awa Szymanowska wcieli\u0142a si\u0119 w posta\u0107 kr\u00f3lewskiej \u017cony, Roksany.
\u201eKr\u00f3l Roger\u201d zamkn\u0105\u0142 ufundowany na fascynacji antykiem i Orientem okres w tw\u00f3rczo\u015bci Karola Szymanowskiego, w kt\u00f3rym powsta\u0142y tak pi\u0119kne, sensualne dzie\u0142a, jak Pie\u015bni mi\u0142osne Hafiza, Mity na skrzypce i fortepian, III Symfonia \u201ePie\u015b\u0144 o nocy\u201d do s\u0142\u00f3w perskiego poety Rumiego czy I Koncert skrzypcowy. Gdy w Warszawie grano Rogera, jego tw\u00f3rca mia\u0142 ju\u017c za sob\u0105 inspirowane ludowym katolicyzmem Stabat Mater i my\u015bla\u0142 powa\u017cnie o Harnasiach. A jednak po latach uzna\u0142 \u201eKr\u00f3la Rogera\u201d za najlepsz\u0105 muzyk\u0119, jaka wysz\u0142a spod jego pi\u00f3ra. W 1949 roku dzie\u0142o wystawiono na Sycylii, w g\u00f3ruj\u0105cym nad Palermo Teatro Massimo. \u015awiadkiem tego wydarzenia by\u0142 Jaros\u0142aw Iwaszkiewicz, kt\u00f3ry napisa\u0142, \u017ce przedstawienie w re\u017cyserii Bronis\u0142awa Horowicza, ucznia Leona Schillera, \u201eby\u0142o bliskie doskona\u0142o\u015bci\u201d. C\u00f3rce Iwaszkiewicza, kt\u00f3ra wraz z ojcem ogl\u0105da\u0142a spektakl, rzeczywista Sycylia wyda\u0142a si\u0119 jednak odleg\u0142a od tej wy\u015bnionej, wymarzonej, mistycznej, kt\u00f3r\u0105 w operze ukaza\u0142 Karol Szymanowski. Nie mog\u0142o by\u0107 jednak inaczej. \u201eSycylia \u201eKr\u00f3la Rogera\u201d to jest teren duszy samego kompozytora\u201d \u2013 przyznawa\u0142 Jaros\u0142aw Iwaszkiewicz w Spotkaniach z Szymanowskim.<\/p>\n
Partner koncertu \u2013 Instytut Polski w Wilnie<\/p>\n