Po Haus der Geschichte Bonn praca Pawła Bownika URNA prezentowana jest w Instytucie Polskim w Duesseldorfie.

Czas trwania prezentacji: 06.02. – 30.09.2025

Instytut Polski w Duesseldorfie, Citadellstr. 7, 40213 Duesseldorf

W Urnie zebrano prochy książek, które spłonęły w październiku 1944 roku podczas okupacji hitlerowskiej. Do sfotografowania tej „relikwii” bibliotekarzy potrzebowałem swojego studyjnego sprzętu, głównie oświetleniowego. Każdy statyw, lampa czy inne akcesoria musiały być osobno wnoszone. Drgania mogły naruszyć kształt spalonych książek. BOWNIK

Zdjęcie „Urna” jest efektem współpracy artysty wizualnego Pawła Bownika z Biblioteką Narodową w Warszawie.

W urnie zebrano prochy książek z Okólnika, czyli Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Budynek biblioteki wraz z zawartością został podpalony przez niemieckiego okupanta 25 października 1944, już po kapitulacji Powstania Warszawskiego (2 października 1944). Stało się tak mimo zawartego wcześniej układu kapitulacyjnego, według którego bezpieczne miały pozostać zabytki, biblioteki i zbiory archiwalne.

Nie wiadomo dokładnie, jakie druki stanowią zawartość urny. Sfotografowana urna wraz ze szczątkami książek jest tu użyta jako pars pro toto zniszczonych książek, archiwaliów i innych cennych zbiorów.

Wrażliwa zawartość urny na skutek drgań i ruchów się osypuje, stopniowo ulega zniszczeniu, zamienia się w pył. Wraz z upływem czasu znikają dowody wydarzeń wojennych.

Sfotografowany przez artystę obiekt jest przeskalowany – na ostatecznej odbitce pokazanej na wystawie został powiększony w stosunku do oryginału. Umożliwia to jego dokładną analizę, przyjrzenie się detalowi, zauważenie rzeczy zazwyczaj niewidocznych gołym okiem.

W pracy Bownika decydujący jest czas – w wykonanej przez niego fotografii został zatrzymany. Jego fotografia balsamuje dowód zbrodni, symbolicznie chroni symbol przed dalszym rozpadem. Zamienia przedmiot fotografowany (urnę, spalone książki) w nowy, trwalszy. Ten będzie istniał tak długo, jak długo przetrwa negatyw, zdjęcie zeskanowane do pliku, czy wreszcie – sama odbitka bądź wydruk zdjęcia. Kontemplacyjnego wymiaru tej pracy dodaje również czas poświęcony na wykonanie fotografii – Bownik naświetlał zdjęcie przez 16 minut.

FOTO: Paweł Bownik, Urna, 198cm x 140 cm, 2014. Fotografia wielkoformatowa 8×10, negatyw Kodak Portra 160, Wydruk pigmentowy na archiwalnym papierze Oprawa: dibond, rama drewniana, szyba 4mm © Courtesy the artist