W siedzibie fundacji Gerhart-Hauptmann-Haus w Düsseldorfie wieczorem 4 września 2025 roku odbyło się wzruszające otwarcie wystawy poświęconej ukraińskiemu poecie i bojownikowi o wolność Wasylowi Stusowi. W trakcie wystąpień zaproszeni goście zaakcentowali wpływ ukraińskiego pisarza na Ukrainę, Polskę i Niemcy.

„Wasyl Stus jest symbolem ukraińskiej wolności, której poczucie jest porównywalne do poczucia polskiej wolności. Głębokie przywiązanie do Polski jest motywem przewodnim życia tego wielkiego Ukraińca, który doskonale znał język polski i tłumaczył wiersze Tadeusza Różewicza i Tadeusza Kubiaka” – powiedział Radca-Minister Rafał Damian Sobczak, Dyrektor Instytutu Polskiego w Düsseldorfie. „Międzynarodowe znaczenie Solidarności, która ostatecznie doprowadziła do upadku komunizmu, Wasyl Stus dostrzegł bardzo wcześnie. W notatkach sporządzonych w 1982 roku w obozie sowieckim Stus popierał polski ruch protestacyjny: „Niech żyją bojownicy o wolność! Wasza nieugiętość wobec sowieckiego despotyzmu napełnia mnie radością” – dodał Sobczak.

Podczas wieczoru głos zabrali: prof. Winfried Halder, Dyrektor Gerhart-Hauptmann-Haus, sekretarz stanu Gonca Türkeli-Dehnert (Ministerstwo Kultury i Nauki Nadrenii Północnej-Westfalii), dr Joanna Kiliszek (Dyrektor Instytutu Pileckiego w Berlinie), Olena Shepetiuk (Konsulat Generalny Ukrainy w Düsseldorfie), Anastasia Koehler (Dyrektor Lew Kopelew Forum), za pośrednictwem wideo Nadburmistrz Düsseldorfu dr Stephan Keller i Dmytro Stus (syn Wasyla Stusa i Dyrektor Narodowego Muzeum Tarasa Szewczenki w Kijowie), Eva Yahubovska (kurator wystawy Stusa w Instytucie Pileckiego w Berlinie).

Wolfgang Templin (publicysta, działacz na rzecz praw obywatelskich, znawca współczesnej historii Polski i Ukrainy) nakreślił z osobistej perspektywy życie Stusa i jego znaczenie dla ruchu dysydenckiego w Europie Wschodniej oraz dla ukraińskiego ruchu wolnościowego. Kwestia ta została pogłębiona podczas końcowej dyskusji z udziałem René Böll (syn niemieckiego noblisty Heinricha Bölla,) i Margarity Yehorchenko (historyka, głównej badaczki wystawy). O oprawę muzyczną zadbał utytułowany ukraiński pianista koncertowy Yaromyr Bozhenko.

Wystawa STUS została przygotowana przez Instytut Pileckiego w Berlinie we współpracy z Centrum Stusa  i Fundacją Heinricha Bölla i zaprezentowana w Fundacji Gerhart-Hauptmann-Haus w Düsseldorfie. Pozostali partnerzy organizacji wystawy: Instytut Polski w Düsseldorfie, Forum Lew Kopelew oraz Stowarzyszeniu na rzecz Promocji Partnerstwa Miast Düsseldorf Czernowitz e.V.

Czas trwania wystawy: do 27.02.2026

Gerhart-Hauptmann-Haus, Bismarckstr. 90, 40221 Düsseldorf

Wystawa o zapomnianym ukraińskim i europejskim bojowniku o wolność Wasylu Stusie. 

Wasyl Stus, ukraiński poeta, intelektualista, nominowany do Nagrody Nobla, tłumacz Goethego i Rilkego, dysydent, uniwersalista, wielki przyjaciel Polski i Niemiec: Wasyl Stus zginął w 1985 roku jako ukraiński bojownik o wolność w osławionym sowieckim obozie więziennym Perm-36, ponieważ bronił języka, tożsamości i wolności swojego kraju.