#076 W 1976 r. Shusaku Endo, którego książki publikował w Polsce Instytut Wydawniczy PAX („Morze i trucizna”, „Szaleniec?”, „Kobieta, którą porzuciłem”, „Milczenie”, „Samuraj”), został odznaczony przyznawaną przez Stowarzyszenie PAX nagrodą im. Włodzimierza Pietrzaka. Pisarz przyleciał do Polski wraz z małżonką, by wziąć udział w ceremonii wręczenia nagrody.
Państwo Endo wylądowali w Warszawie 11 grudnia 1976 r, a następnego dnia wzięli udział w uroczystości wręczenia nagród, która odbywała się w siedzibie PAN – Pałacu Staszica.
Podczas pobytu w Warszawie odwiedzili Żelazową Wolę i Jasną Górę, a po tygodniu w stolicy przenieśli się do Krakowa, skąd udali się m.in. do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Polskę opuścili tuż przed Świętami Bożego Narodzenia.
Spod pióra wielkiego pisarza wyszło w sumie kilkanaście tekstów związanych z Polską, m.in. esej „Widziałem obóz w Oświęcimiu” i opowiadania „Japończycy w Warszawie”.
Ciekawostką jest, że pieniężna nagroda przyznana pisarzowi została mu wypłacona w polskiej walucie, której nie wolno było wywozić za granicę, w związku z czym pisarz postanowił przekazać ją zakładowi japonistyki UW. Utworzono wówczas nagrodę im. Shusaku Endo, przyznawaną za najlepszą pracę magisterską roku. Pierwszą laureatką tej nagrody została pani Jadwiga Rodowicz-Czechowska, która w latach 2008-2012 była ambasadorem RP w Japonii.
Materiały źródłowe/参考文献: Koichi Kuyama, „Shūsaku Endō a sprawa polska”, Tokimasa Sekiguchi (red.) Spotkania polonistyk trzech krajów – Chiny, Korea, Japonia – Rocznik 2009. Międzynarodowa Konferencja Akademicka w Tokio, Tokio: Katedra Kultury Polskiej TUFS, 2010.
#077 W 1999 r., w 80-tą rocznicę nawiązania oficjalnych stosunków między Polską i Japonią oraz 150-tą rocznicę śmierci cieszącego się niesłabnącą popularnością w obu krajach Fryderyka Chopina, w Japonii (Tokio i Osaka) i Polsce (Warszawa i Kraków) zorganizowana została wystawa „Chopin – Polska – Japonia”.
W Tokio wystawie towarzyszyły recitale fortepianowe, przedstawienia teatralne, sympozja i konkurs krasomówczy języka polskiego. Wydano też 248-stronicowy album z wystawy w języku japońskim i polskim.
Materiały źródłowe/参考資料:
H. Lipszyc, E. Pałasz-Rutkowska, T. Okazaki, Ł. Kossowski, H. Wróblewska-Straus „Chopin – Polska – Japonia”. Wystawa z okazji 80 rocznicy nawiązania stosunków oficjalnych między Polską a Japonią oraz Roku Chopinowskiego, Tokio 1999.
#078 Halina Czerny-Stefańska, która w 1949 r. została laureatką I nagrody IV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, od 1952 r. często występowała przed japońską publicznością. W roku 1993 i w latach 1998-2001 wykładała na Tokijskim Uniwersytecie Sztuk Pięknych i Muzyki „Geidai”, a w marcu 2001 r. została uhonorowana przez tę uczelnię tytułem doktora honoris causa. Zaledwie 3 miesiące później zmarła w swoim krakowskim mieszkaniu.
Genialna pianistka zwykła powtarzać: „nie lubię niedzieli. Wszyscy mają wolne, ale pianista musi zawsze ćwiczyć.”
#079 W 2005 w Japońskim Narodowym Archiwum Filmowym (NFAJ) zorganizowana została wystawa „Polskie plakaty filmowe ze zbioru National Film Center”.
W tym roku, po 14 latach, w tym samym miejscu odbywa się kolejna wystawa polskich plakatów filmowych. Wystawa czynna jest od 13 grudnia 2019 r. do 8 marca 2020 r., po czym przeniesiona zostanie do Państwowego Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Kioto (17.03 – 10.05). Na tegorocznej wystawie obejrzeć można 96 plakatów, czyli prawie dwa razy więcej niż w poprzedniej edycji.
Na wernisażu wystawy, w dniu 13 grudnia, odbyła się prelekcja pani Dagny Kidoń (PWSFtviT w Łodzi), zat. „Plakat, który myśli: film polski i polska szkoła plakatu”.
Na 7 marca 2020 r. natomiast zaplanowane jest spotkanie z głównym kuratorem NFAJ panem Hidenorim Okadą, który będzie opowiadał o wystawianych dziełach.
#080 W 1938 r. do Warszawy z występami przyjechały aktorki z teatru Takarazuka, którym w Polsce najbardziej smakowały pączki. Pisze o tym Giejot w artykule „Z tańcem i piosenką”, który ukazał się w styczniowym numerze „Echa z Dalekiego Wschodu” z 1939 r.: „Nie mogę również pominąć szczegółu, że najbardziej Japoneczkom smakowały pączki, również — jeżeli przyjęto wybaczać niewinną ciekawość prasy — bez obawy ośmielam się podać do wiadomości, że… pączkami wprost się zajadały.” Świadczy to dobitnie o niezmienności gustu kulinarnego Japonek, które 80 lat później nadal z takim samym apetytem zajadają się pączkami w Polsce lub tokijskiej pączkarni.
#081 7 stycznia br. w porannym wydaniu gazety Yomiuri ukazał się esej pani Kumiko Kakehashi, autorki książek dokumentalnych, pt. „Piłsudski. Duch przekraczający granice”, będący opowieścią o zetknięciu się ze śladami polskiej społeczności na Sachalinie oraz prezentacją życia i osiągnięć etnografa Bronisława Piłsudskiego ze szczególnym uwzględnieniem jego prac z okresu sachalińskiego.
– „Idąc śladami Bronisława, który żył ciągle przekraczając granice geograficzne i etniczne, utwierdziłam się w przekonaniu, że należał on do typu ludzi, którzy doskonalą się właśnie poprzez przekraczanie granic. Ja sama jestem osobą, która podąża w nieznane ponad wszelkimi ograniczeniami i może dlatego tak pociąga mnie jego droga życiowa”.
#082 Anna Bielkiewicz była działaczką społeczną i założycielką oraz przewodniczącą Polskiego Komitetu Ratunkowego Dzieci Dalekiego Wschodu we Władywostoku, który dzięki pomocy Japonii umożliwił powrót do ojczyzny polskim dzieciom, sierotom z Syberii.
Jej największym osiągnięciem w dziedzinie działalności publicystycznej było niewątpliwie czasopismo „Echo Dalekiego Wschodu”, które ukazywało się w latach 1921-1922 w nakładzie 2-4 tys. egz. w Tokio, Kioto, Osace, Kobe i Jokohamie. Każdy tekst zamieszczano w trzech wersjach językowych: polskiej, japońskiej i angielskiej. Pismo miało na celu informowanie opinii japońskiej o Polsce, jej historii i sytuacji współczesnej, jak również pielęgnowanie polskich ideałów, a poprzez to pogłębianie świadomości narodowej Polaków przebywających na Dalekim Wschodzie. W sumie wydanych zostało 10 numerów, w których zamieszczano też informacje na temat przebiegu repatriacji dzieci polskich z Syberii, wiadomości o ich pobycie w Japonii oraz artykuły o kulturze Japonii i sprawach aktualnych.
#083 Unshū Matsumoto, redaktor i tłumacz, który interesował się tematyką religijną oraz Polską, przełożył z angielskiego na japoński m.in. „Quo vadis” Sienkiewicza, „Śmierć bogów” Mereżkowskiego, „Koran”, „Pana Wołodyjowskiego” Sienkiewicza, „Ben-Hura” Wallace’a czy „Wędrówkę Pielgrzyma” Bunyana.
Pierwszy tom „Quo vadis” w tłumaczeniu Matsumoto ukazał się drukiem w 1907 r., a drugi w roku następnym. Był to pierwszy przekład całego dzieła Sienkiewicza na język japoński.
– „Powieść „Quo vadis”, o której usłyszeliśmy już kilka lat temu m.in. dzięki artykułom napisanym przez śp. Chogyu Takayamę, jest pewnie nadal jedną z najbardziej popularnych powieści zagranicznych. Wiem, że do tej pory podjęto próby przetłumaczenia jej na język japoński, ale, nie wiedzieć czemu, nie doszło do ich ukończenia, ośmieliłem się więc sam przetłumaczyć to wielkie dzieło” – pisze tłumacz we „Wprowadzeniu” do pierwszego tomu.
Kolejne tłumaczenie „Quo vadis” ukazało się w 1924 r. Jego tłumaczem był krytyk literacki i powieściopisarz, Ki Kimura, ale o tym pisaliśmy już w niniejszym cyklu (post nr 38).
#084 Przyznawana od 1935 r. dwa razy w roku debiutantom i doświadczonym pisarzom Nagroda im. Naokiego jest jedną z najbardziej prestiżowych nagród literackich w Japonii. Laureatem tegorocznej, 162. edycji, został Soichi Kawagoe za wydaną w sierpniu ubiegłego roku powieść „Źródło ciepła” (Netsugen).
Akcja utworu toczy się na przestrzeni ponad 60 lat od 1881 do 1945 r. Jej bohaterem jest Yayomanekufu (Yasunosuke Yamabe), urodzony na Sachalinie przedstawiciel ludu Ajnów. Jako postaci drugoplanowe w książce pojawiają się m.in. bracia Piłsudscy: Bronisław – etnograf i Józef – polityk. W jednym z wywiadów autor zdradził, że źródłem inspiracji do pracy nad powieścią był pomnik Bronisława Piłsudskiego w Shiraoi, na Hokkaido.
21 stycznia br. powieść została nominowana do tegorocznej, 17. edycji japońskiej Nagrody Księgarzy (本屋大賞). Zwycięzca zostanie ogłoszony 7 kwietnia.
#085 W dniu 20 stycznia br. podczas recepcji w Ambasadzie RP w Tokio z okazji wizyty Prezesa Rady Ministrów RP Pana Mateusza Morawieckiego w Japonii, Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP odznaczony został Pan Tokimasa Sekiguchi – profesor emeritus Tokijskiego Uniwersytetu Studiów Międzynarodowych (TUFS). W imieniu prezydenta RP order wręczył Ambasador RP w Japonii Pan Paweł Milewski w obecności Premiera RP Pana Mateusza Morawieckiego.
Order, przyznany przez Prezydenta RP Pana Andrzeja Dudę, jest dowodem wielkiego uznania dla Pana Profesora za szczególne zasługi w działalności zawodowej i społecznej w popularyzacji kultury, literatury i języka polskiego, a przez to na rzecz rozwoju dwustronnych stosunków między Polską i Japonią.
#086 22 marca 1961 r. na ekrany japońskich kin wszedł polski film w reż. Huberta Drapelli „Historia jednego myśliwca”, ukazujący dzieje polskich pilotów walczących podczas II wojny światowej w Anglii.
W kolejnych latach w Japonii były pokazywane też inne filmy o polskich pilotach: angielski „Bitwa o Anglię” (reż. Guy Hamilton) oraz angielsko-polskie „303. Bitwa o Anglię” (reż. David Blair) i „Dywizjon 303. Historia prawdziwa” (reż. Denis Delicia). Filmy te opowiadały o 303 Dywizjonie Myśliwskim „Warszawskim” im. Tadeusza Kościuszki, sformowanym w Wielkiej Brytanii z polskich lotników, którzy uciekli z kraju po upadku rządów RP i zaliczanym do najlepszych z 66 jednostek myśliwskich biorących udział w bitwie o Anglię.
Najbardziej znanym utworem literackim o polskiej eskadrze jest „Dywizjon 303” Arkadego Fiedlera, który powstał jeszcze w trakcie bitwy i został wydany najpierw w Anglii w 1942 r., a w roku następnym konspiracyjnie w okupowanej Polsce. Niestety książka ta nie doczekała się przekładu japońskiego.
#087 Osamu Koshigaya, popularny japoński pisarz, od debiutu w 2004 r. napisał wiele powieści dla młodzieży, np. „Dziewczyna w słońcu”, która doczekała się ekranizacji. W 2019 r. nakładem wydawnictwa Shinchosha ukazał się jego zbiór opowiadań „Światło w kształcie graniastosłupa prostego”.
Drugie opowiadanie w tym zbiorze pt. „Hanshin Tigers są naprawdę mocni” zwraca uwagę wieloma odniesieniami do Polski.
Jego bohaterem jest 24-letni mężczyzna o nazwisku Hamano, zatrudniony w firmie produkującej żywność. Akcja utworu rozgrywa się w Osace. Pan Hamano tak się przedstawia: „Ze względu na pracę ojca zatrudnionego w firmie produkującej części samochodowe, mieszkałem w Polsce od czwartego roku życia do początku lata, gdy skończyłem 12 lat. Spędziłem w Polsce ważny okres od dzieciństwa do wczesnej młodości i uważam ją za swoją drugą ojczyznę. Nawet więcej, kiedy wylądowaliśmy na lotnisku Kansai, przez jakiś czas czułem się, jakbym odwiedzał Japonię, a nie wracał do swojego kraju. Co prawda w naszym polskim domu na peryferiach Warszawy rozmawialiśmy po japońsku, chodziłem też do miejscowej szkoły japońskiej, ale w Osace wszystko wydawało mi się egzotyczne i świeże, chyba dlatego, że przywykłem do rosłych Polaków chodzących po ulicach, rozmów w języku polskim w autobusach i sklepach, polskich programów w telewizji i żytniego chleba oraz potraw z ziemniaków, które stanowiły prawie połowę naszego pożywienia”.
Pan Hamano, który jest zapalonym kibicem klubu baseballowego Hanshin Tigers, umawia się z panią Nakai, w której się podkochuje, na oglądanie meczu Hanshin z Jokohamą na stadionie Koshien. Po drodze, na jednej ze stacji spotyka parę Polaków… Nie zdradzimy co się potem przydarzyło bohaterom, ale gorąco zachęcamy do lektury tego interesującego utworu!
#088 W związku z odbywającym się w tym roku XVIII Konkursem Chopinowskim, w Japonii organizowane są rozmaite wydarzenia nawiązujące do polskiego kompozytora.
Zachęcamy do obejrzenia wystawy „Chopin – wizerunek artysty na przestrzeni 200 lat”, która została już pokazana w Kobe i którą obecnie można obejrzeć w Fukuoce (do 22 marca w Miejskim Muzeum w Kurume). Po Fukuoce wystawa zostanie pokazana w Tokio (kwiecień – czerwiec, Dzielnicowe Muzeum w Nerima) i Shizuoce (sierpień – wrzesień, Miejskie Muzeum w Shizuoce).
#089 Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące następujących trzech prestiżowych międzynarodowych konkursów muzycznych odbywających się w Polsce:
a) Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (org. od 1927 r.)
b) Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego (org. od 1935 r.)
c) Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga (org. od 1979 r.)
1. W jakim mieście i jak często odbywa się każdy z tych trzech konkursów?
2. Kim są patroni tych konkursów?
3. Kto z artystów japońskich i w którym roku zdobył najwyższą nagrodę w każdym z tych konkursów?
4. Kiedy odbędą się kolejne edycje każdego z konkursów?
Odpowiedzi:
1. a) w Warszawie, raz na 5 lat
b) w Warszawie (przed drugą wojną światową) i Poznaniu (po wojnie), raz na 5 lat w
c) w Katowicach, raz na 4 lata
2. a) Fryderyk Chopin, pianista i kompozytor
b) Henryk Wieniawski, skrzypek i kompozytor
c) Grzegorz Fitelberg, skrzypek, kompozytor i dyrygent
3. a) Mitsuko Ushida – II miejsce w 1970 r.
b) Keiko Urushihara – I miejsce w 1981 r.
c) Chikara Imamura – I miejsce w 1983 r., Makoto Suehiro – I miejsce w 1991 r.
4. a) XVIII edycja w 2020 r. b) XVI edycja w 2021 r. c) XI edycja w 2022 r.
#090 W tym roku przypada 160 rocznica urodzin pianisty, kompozytora i polityka – Ignacego Jana Paderewskiego. Z tej okazji Instytut Polski w Tokio przygotowuje wystawę „Paderewski Superstar”, a powstałe w 2016 r. z inicjatywy pisarki i pianistki Hiroko Nakamury Japońskie Towarzystwo I. J. Paderewskiego organizuje koncert Philippa Lynova, laureata I nagrody i nagrody specjalnej im. Hiroko Nakamury na XI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Paderewskiego w Bydgoszczy, gdzie III miejsce zajęła pianistka z Japonii – Yasuko Furumi. Koncert odbędzie się 22 marca w sali Steinway＆Sons Tokyo.
#091 Ignacy Jan Paderewski był postacią znaną i rozpoznawalną także w przedwojennej Japonii. Prawdopodobnie pierwszą próbą przybliżenia jego życia i twórczości w Japonii był esej autorstwa krytyka muzycznego Motoo Otaguro, który ukazał się w 1920 r. w zbiorze „Sylwetki”.
Otaguro miał okazję wysłuchać występu Paderewskiego w roku 1914 w Londynie. Tak opisuje swoje wrażenia z koncertu: „Rzec można, że gra Paderewskiego to bez reszty wypełniona pięknymi barwami kwintesencja wyrazistości. Jego palce wytwarzają bez jakiegokolwiek wysiłku leciutki szept wiatru i przerażające grzmoty, a wszystkie te dźwięki są pełne życia.”
Kolejnym godnym uwagi tytułem, który pojawił się w Japonii na temat Paderewskiego, są jego „Pamiętniki”, wydane jeszcze za życia ich autora w 1940 r., niemal jednocześnie w dwóch różnych przekładach: Mitsuko Harady i Tsutomu Uchiyamy. Najnowsza wersja „Pamiętników” w tłumaczeniu Reiko Yuasy ukazała się w 2016 r.
W 1951 r. opublikowano po raz pierwszy w Japonii słynne przemówienie, które Paderewski wygłosił w 1910 r. we Lwowie podczas obchodów Roku Chopinowskiego (tłum. Kenso Inoue).
#092 Pod koniec ubiegłego roku w księgarniach ukazała się powieść Yui Tanizaki „Z dalekiego snu”. Jednym z ważnych motywów w książce, której akcja rozgrywa się w prefekturze Fukui na przestrzeni ćwierć wieku od wczesnych lat 20. XX wieku, jest historia pomocy Japonii polskim dzieciom z Syberii.
Bohaterką powieści jest Eko, która od dzieciństwa uwielbia czytać i w końcu po pokonaniu wielu trudności zostaje pisarką. Eko pisze sztukę, w której wykorzystuje temat „sierot syberyjskich” – historię, którą usłyszała od swego kolegi: „Polacy z Władywostoku szukali pomocy w naszym kraju. Było to w okresie interwencji syberyjskiej. Wrogo nastawiona do nowych rządów sowieckich Japonia, może przed obawą o dalszą ekspansję komunizmu, postanowiła im pomóc. Dzięki pomocy Czerwonego Krzyża, dzieci zostały umieszczone na statku i przypłynęły do portu Tsuruga. W Japonii otoczone zostały serdeczną opieką, a potem wróciły do Polski przez Stany Zjednoczone”.
Zachęcamy do lektury tej znakomitej powieści!
#093 8 kwietnia 2011 r. ukazał się album „Solidarni z Japonią” z utworami Fryderyka Chopina w wykonaniu siedmiu polskich laureatów Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina z lat 1970-2009: Krystiana Zimermana, Janusza Olejniczaka, Barbary Hesse-Bukowskiej, Adama Harasiewicza, Piotra Palecznego, Rafała Blechacza i Ewy Pobłockiej.
Cały dochód z płyty został przekazany dzieciom, które ucierpiały w katastrofie, jaka dotknęła Japonię niecały miesiąc wcześniej.
Oto fragment przesłania z okładki płyty: „Oddajemy do rąk i serc Państwa piękną i wyjątkową płytę. Wspaniali polscy artyści grają utwory Fryderyka Chopina, by pomóc japońskim dzieciom cierpiącym wskutek trzęsienia ziemi i fali tsunami, które spustoszyły ich kraj 11 marca 2011 roku. Tragedia dzieci, które w kilka minut tracą wszystkich i wszystko: najbliższych, koleżanki, kolegów, dom, książki, zabawki, nagle wyrwane z dzieciństwa i przerażone, porusza ludzi wrażliwych na los innych. Na hasło „Pomoc dla japońskich dzieci” natychmiast, spontanicznie i wzruszająco odpowiedzieli polscy artyści. (…) Pianiści przekazali na wspólną płytę własne nagrania muzyki Fryderyka Chopina dokonane w różnych latach, rezygnując z przysługujących praw wykonawczych i honorariów. Należą się im za to najpiękniejsze podziękowania oraz słowa uznania za wielki talent i wielkie serce.”
Album „Solidarni z Japonią” przez sześć tygodni w kwietniu i maju 2011 r. znajdował się na szczycie Oficjalnej Listy Sprzedaży Związku Producentów Audio Video.
#094 Pod koniec lat 70-tych ubiegłego stulecia na rynku japońskim ukazało się kilka polskich powieści kryminalnych: „Człowiek z blizną” i „Pensjonat na Strandvägen” Jerzego Edigeya oraz „Śledztwo” i „Katar” Stanisława Lema, a potem przez prawie 40 lat w księgarniach japońskich nie pojawił się ani jeden nowy polski tytuł z tego gatunku, aż wreszcie chyba ponownie nadeszła moda na polskie kryminały!
W latach 2017-2019 wydana została trylogia Zygmunta Miłoszewskiego: „Gniew”, „Uwikłanie” i „Ziarno prawdy” (w tłum. z jęz. ang.), a 11 lutego br. ukazała się powieść Remigiusza Mroza „Nieodnaleziona”, przetłumaczona z oryginału przez Shinko Sasaki.
Dan Fukami, autor większości przekładów z lat 70., tak charakteryzuje polską powieść kryminalną w posłowiu do „Człowieka z blizną”: „Zadania, jakim polska powieść kryminalna usiłuje sprostać, polegają na przekazywaniu czytelnikowi „nieopłacalności zbrodni” przy zachowaniu wysokiej wartości literackiej i czytelności morału. Cechuje ją też unikanie szczegółowego opisu brutalnych scen mordu, przemocy czy tortur. Niemniej istota powieści kryminalnej, czyli tworzenie intrygi jest realizowane z wielką pomysłowością i wysokim kunsztem.”
Lektura nieco brutalnych powieści Miłoszewskiego i Mroza uświadamia nam, że czasy się zmieniły, ale nie zmieniła się niezwykła pomysłowość twórców w tworzeniu intrygi.
#095 1 marca 1810 r. w Żelazowej Woli urodził się Fryderyk Chopin. Kompozytor i pianista dzieciństwo i młodość spędził w Polsce, a następnie przeprowadził się do Francji. Na jego twórczość niemały wpływ miała znajomość z pisarką George Sand, ale kompozytor nigdy nie zapomniał o swoich korzeniach i w swoich dziełach często wykorzystywał motywy polskiej muzyki ludowej.
Japończycy kochają polskiego poetę fortepianu. Każdego roku licznie odwiedzają dom, w którym się urodził, a w swoim kraju mają wiele okazji, by posłuchać jego muzyki. W tym roku wielu z nich zgłosiło się do wzięcia udziału jako uczestnicy lub w charakterze widzów w 18. Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.
Przypominamy, że choć Chopin przez wiele lat mieszkał we Francji, to jego ojczyzną była Polska, a w języku polskim jego imię wymawia się „Fryderyk”.
#096 Dr Senri Sonoyama, absolwentka tokijskiego Uniwersytetu Rikkyo, która od kilku lat wykłada w Zakładzie Japonistyki i Sinologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest badaczem japońskiej literatury klasycznej. Opublikowała wiele prac z tej dziedziny w Japonii i w Polsce, a podsumowaniem jej badań jest wydana w ubiegłym roku książka „Poetyka i pragmatyka pieśni waka w dworskiej komunikacji literackiej okresu Heian (794-1185)”.
Prof. dr hab. Mikołaj Melanowicz tak podsumowuje publikację:
– Przedstawione w tej książce opracowanie pieśni japońskich jest dziełem nowatorskim, pierwszym w Polsce rezultatem badań, w których nie tylko wykorzystano najnowsze źródła japońskie, lecz także harmonijnie powiązano japońskie twierdzenia i hipotezy literaturoznawcze i językoznawcze z koncepcjami europejskimi.
#097 W 2002 r. ukazał się przepięknie opracowany album „Japonią zauroczeni/Charmed by Japan”, który powstał dzięki współpracy czwórki światowej sławy polskich artystów: Adama Bujaka, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej i Andrzeja Wajdy.
W tej niecodziennej polsko-angielskiej publikacji znajdziemy zdjęcia współczesnej Japonii autorstwa Bujaka i „japońskie” rysunki Wajdy, przeplatane haiku w tłumaczeniu Miłosza (z jęz. angielskiego), a wszystko to zamyka wiersz Szymborskiej „Ludzie na moście”, zainspirowany drzeworytem Hiroshige Utagawy. Przedmowa i wiersze haiku są zamieszczone w trzech wersjach językowych: polskim, angielskim i japońskim.
Oto fragment wstępu napisana przez byłego Ambasadora RP w Tokio i japonistę Henryka Lipszyca: „Dlaczego tam właśnie w poszukiwaniu natchnienia i niedościgłego ideału wzrok swój skierowali nasi Autorzy – poeta fotografii, poeci słowa i poeta ekranu, który na chwilę zamienił kamerę na malarski szkicownik/ Poruszając się po różnych obszarach japońskiej rzeczywistości, i tej przetworzonej artystycznie, i tej najbardziej namacalnej, bo wprost „z ulicy”, próbują zbliżyć się do tego, co intuicyjnie odczuwali jako istotę ‘japońskości’. Owoc tej próby okazał się jedyny w swoim rodzaju. Tak jak Japonia hojnie zainspirowała naszych twórców, tak i my, Czytelnicy, czujemy się teraz obdarzeni”.
#098 Kazuo Yonekawa, absolwent rusycystyki na Uniwersytecie Waseda, w latach 1959-1967 był wykładowcą w Zakładzie Japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas pobytu w Polsce zaczął tłumaczyć polską poezję i prozę. Dzięki jego pracy translatorskiej japońscy czytelnicy zapoznali się z wieloma utworami literatury polskiej, głównie autorów XX-wiecznych: Andrzejewskiego, Gombrowicza, Mrożka i in. W 1987 r. ukazał się pośmiertnie wybór jego wierszy w tomie „Krzyż Północy. Zbiór poezji polskiej”.
Oto fragment związanego z Japonią wiersza z tego zbioru pt. „Aniołowie z Hiroszimy” Małgorzaty Hillar, którego lektura w języku japońskim uzmysławia jak wielkim talentem obdarzony był tłumacz:
W białej łódce z obłoka / płynął Pan Bóg i mruczał (…)/Wszystko tak mi się udało / że postanowiłem nigdy nie urządzać końca świata/ale ci głupcy / stworzeni na obraz i podobieństwo moje / ci głupcy/Nie denerwuj się Panie Boże / jesteś już bardzo stary / szeptali aniołowie z Hiroszimy i Nagasaki / wiosłując białą łódką Pana Boga.
#099 Bardzo popularna pisarka japońska Shinobu Suga od debiutu w 1995 r. wydała już ponad 130 książek. Jej najbardziej reprezentatywne powieści to: osadzone w Niemczech „Boże kolce”, „Noc poprzedzająca rewolucję” oraz „Do zobaczenia w kraju kwitnącej wiśni”.
Akcja tej ostatniej powieści rozgrywa się głównie w Warszawie, w latach 1939-44 i w roku 1953 (epilog). Autorka, która dogłębnie zapoznała się z ogromem materiałów historycznych, w powieści wykorzystuje wiele faktów z historii Polski, np. Cud nad Wisłą, zbrodnię katyńską, powstanie w getcie warszawskim, a głównego bohatera powieści czyni naocznym świadkiem powstania warszawskiego i każe mu wędrować po kanałach razem z powstańcami. W książce są też liczne nawiązania do wydarzeń ściśle kojarzonych z Japonią, jak ratunek polskich dzieci z Syberii, wystawianie wiz tranzytowych przez Chiune Sugiharę czy historia Ryochu Umedy i Toranosuke Ody.
Powieść „Do zobaczenia w kraju kwitnącej wiśni” była nominowana do Nagrody im. Naokiego i zdobyła Uczniowską Nagrodę im. Naokiego, której laureatów wybierają licealiści.
#100 Profesor Zbigniew Osiński, wybitny teatrolog i historyk teatru, który wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Akademii Teatralnej w Warszawie oraz kierował Starym Teatrem w Krakowie i Instytutem im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, jest autorem wydanej w 2008 r. dwutomowej monografii „Polskie kontakty teatralne z Orientem w XX wieku”, będącej fundamentalnym opracowaniem nt. wzajemnych wpływów między teatrami polskimi i azjatyckimi w ubiegłym wieku.
Na podstawie monografii przygotowaliśmy 5 pytań. Na ile z nich potrafią Państwo prawidłowo odpowiedzieć?
① W 1902 r. trupa teatralna z Japonii wystawiała we Lwowie, Krakowie, Łodzi i Warszawie „Gejszę i rycerza”, „Szoguna” i in. Kto przewodził trupie? – Otojiro Kawakami i Sadayakko.
② W latach 1904-1929 pewien dramat japoński często gościł na afiszach polskich teatrów we Lwowie, Krakowie, Warszawie i Wilnie. Podaj tytuł i nazwisko jego autora – „Terakoja czyli Wiejska szkółka” Izumo Takedy.
③ Jak nazywa się japoński tancerz, który zaprezentował swój kunszt na scenie Filharmonii Warszawskiej w 1923 r.? – Baku Ishii.
④ Kto był liderem grupy teatralnej kabuki, która w 1931 r. wystąpiła na scenach w Warszawie, Poznaniu, Łodzi i Lwowie? – Tokujiro Tsutsui. Występy w Polsce były częścią tournée, które obejmowało 22 kraje.
⑤ W 1956 r. trupa Mingei przedstawiła pewien współczesny dramat polski. Podaj jego tytuł i nazwisko autora – „Juliusz i Ethel” Leona Kruczkowskiego.