Święta Bożego Narodzenia w krajach V4. Odsłona I – wprowadzenie

Grupa Wyszehradzka, zw. V4, w której przewodnictwo w lipcu br. objęła Polska, to 4 kraje: Polska, Węgry, Słowacja i Czechy.  Wszystkie te 4 kraje mają ze sobą wiele wspólnego, ale też bardzo wiele je różni. Chcielibyśmy przedstawić Państwu jak wyglądają święta Bożego Narodzenia w każdym z tych 4 państw. Do Wigilii będziemy zamieszczać codziennie po jednym poście o tradycjach świątecznych w krajach V4. Do jutra!

Odsłona II – dekoracja stołu

Święta Bożego Narodzenia, tak jak święta Nowego Roku w Japonii, to czas rodzinnych spotkań i wspólnego spędzania czasu. Przed świętami wszyscy zajęci są przygotowaniami, takimi jak kupowanie prezentów, strojenie choinki czy gotowanie. I wreszcie nadchodzi Wigilia… Przygotowaliśmy przykładowe stoły świąteczne z każdego kraju. Zobaczmy, jak wyglądają. V4. Fot. Maciej Komorowski

Polska
Nasz stół świąteczny zdobi zastawa z Bolesławca. Pod obrus włożyliśmy sianko, które jest symbolem ubóstwa, w jakim na świat przyszedł Jezus. Na kolacji wigilijnej na stole powinno pojawić się 12 bezmięsnych dań. Zostawiamy jedno nakrycie dla niespodziewanego gościa.

Słowacja
Cała rodzina zbiera się, by świętować Boże Narodzenie. Stół zdobią gałązki sosny, świece, suszone pomarańcze, laski cynamonu i suszone goździki.

Węgry
Delikatna i elegancka porcelana Herend doskonale podkreśla świąteczny nastrój. Dekoracja z jodły przypomina wieniec adwentowy, na którym umieszcza się 4 świece i na 4 tygodnie przed świętami w każdą niedzielę zapala się kolejną z nich. Na świątecznym stole często pojawiają się koronkowe serwety, z których słyną Węgry. Ozdobami stołu są też potrawy, które zawsze pojawiają się w święta: czerwona zupa rybna halaszle z dużą ilością papryki w proszku czy strucla z makiem i orzechami.

Czechy
Jedną z tradycyjnych dekoracji świątecznych są pływające na wodzie w łupinach orzechów świeczki. Na stole kładzie się też gałęzie jemioły oraz jabłka udekorowane goździkami czy skórką z pomarańczy ze świeczkami, dzięki którym wokół unosi się przyjemna woń.

Odsłona III – choinka

W święta Bożego Narodzenia nie może zabraknąć choinki. W każdym kraju z grupy V4, a nawet w każdej rodzinie, na drzewku bożonarodzeniowym pojawiają się inne ozdoby. Co roku nie może zabraknąć wspólnego zdjęcia z pięknie ustrojonym drzewkiem w tle. Fot. Maciej Komorowski

Polska
Wiele rodzin decyduje się na żywe drzewko, ale są też zwolennicy sztucznych choinek. Wiele ozdób choinkowych robionych jest w domu: pierniczki, łańcuchy z papieru, ozdoby z szyszek i materiału. W sklepach czy na jarmarkach świątecznych można też kupić przepiękne bombki choinkowe.

Słowacja
Z wysuszonych liści kukurydzy robi się śliczne laleczki kukurydziane, odznaczające się ogromną dbałością o szczegóły. Do ozdabiania choinki używa się też pierniczków i ciasteczek z dżemem.

Węgry
Zazwyczaj stroi się żywą choinkę, na której wiesza się bombki, ozdoby ze słomy, pomalowane za złoto i biało szyszki, utwardzone ozdoby koronkowe czy pierniki. Każda rodzina dobiera inne kolory i stara się stworzyć unikatowe dekoracje. Popularną ozdobą choinkową są pralinki czekoladowe szaloncukor, które kładzie się również pod choinką, tak by zasłaniały cały stojak. Cukierki sprzedawane są na wagę, mają rożne nadzienia, a dzięki rozmaitym kolorom papierków, każdy może wybrać takie, które pasują do jego choinki.

Czechy
W Czechach ozdoby choinkowe są często wykonywane ręcznie przez całą rodzinę. Od XIV w. w Czechach kwitnie rzemiosło szklarskie i produkcja koralików, z których na Boże Narodzenie wytwarzane są ozdoby w kształcie gwiazdek i kwiatków. Ze słomy plecione są proste i urocze ozdoby w kształcie kryształków śniegu czy słońca.

Odsłona IV – potrawy świąteczne

I wreszcie nadeszła wyczekiwana wieczerza wigilijna. W większości krajów V4 tego dnia unika się mięsa, w zamian serwuje się dania rybne, z karpiem w roli głównej. Przyjrzyjmy się jakie potrawy przygotowaliśmy na kolację wigilijną V4. Fot. Maciej Komorowski

Polska
-pierogi z kapustą i grzybami, pierogi ruskie
-zupa grzybowa
-barszcz czerwony
-kompot z suszu
-kapusta z grzybami
-pierniki
-chleb

Słowacja
-karp
-sałatka ziemniaczana
-zupa „kapustnica”
-ciasteczka

Węgry
-zupa rybna halaszle
-placki z serem
-strucla z makiem i orzechami
-wino

Czechy
-kuba, czyli zapiekanka z kaszy z grzybami
-zupa rybna
-smażony karp i sałatka ziemniaczana
-chałka vanocka
-ciasteczka

Odsłona V – kolędy

W każdym z krajów V4 pod koniec roku śpiewa się kolędy i piosenki świąteczne. Przedstawiamy Państwu słowa kolędy, która jest znana w każdym z czterech krajów, ale również w Japonii: „Cicha noc”.

Polska
Cicha noc, święta noc,
Pokój niesie ludziom wszem,
A u żłóbka Matka Święta
Czuwa sama uśmiechnięta
Nad dzieciątka snem
Nad dzieciątka snem.

Słowacja
Tichá noc, svätá noc!
Všetko spí, všetko sní,
sám len svätý bdie dôverný pár,
stráži Dieťatko, nebeský dar.
Sladký Ježiško spí, sní,
nebesky tíško spí, sní.

Węgry
Csendes éj, szentséges éj!
Mindenek álma mély,
Nincs fenn más, csak a szent szülőpár
Drága gyermekük jászolánál.
Szent Fiú, aludjál!
Szent Fiú, aludjál!

Czechy
Tichá noc, svatá noc!
Jala lid v blahý klid.
Dvé jen srdcí tu v Betlémě bdí,
hvězdy při svitu u jeslí dlí,
v nichž malé děťátko spí,
v nichž malé děťátko spí!

VI – zwyczaje świąteczne

Dzisiaj chcielibyśmy Państwu przedstawić wybrane tradycje związane ze świętami. Fot. M. Komorowski

Polska
Na stole wigilijnym powinno znaleźć się 12 bezmięsnych dań. W Wigilię unikamy alkoholu. Przy stole dzielimy się opłatkiem, składając sobie nawzajem życzenia. Po pojawieniu się pierwszej gwiazdki na niebie, otwieramy prezenty.

Słowacja
Święta Bożego Narodzenia, które są świętem katolickim, powinny być skromne i obchodzone w gronie rodziny. W Wigilię po kolacji wymieniamy się prezentami. W nocy wszyscy idziemy do kościoła.

Węgry
Poza daniami rybnymi, jak zupa halaszle, czy gołąbkami, przygotowujemy wiele potraw z soczewicą i orzechami, a także dużo ciast i innych słodyczy. Mikołaj nie przychodzi w święta, tylko w nocy z 5 na 6 grudnia, dlatego tego dnia wymieniamy się prezentami z rodziną i przyjaciółmi.

Czechy
Zazwyczaj jemy smażonego karpia i sałatkę ziemniaczaną, unikając mięsa. Jest wiele starych wierzeń związanych z Wigilią, jak np. dodatkowa zastawa na stole dla zmarłych, których dusze przychodzą tego dnia, nakrywanie parzystej liczby talerzy, gdyż liczba nieparzysta przynosi nieszczęście, wiązanie nóg stołu łańcuchem, które zapewnia jedność rodziny. Szykujemy wiele rodzajów ciasteczek, których pieczenie, a potem jedzenie, jest jedną z atrakcji świątecznych dla dzieci.

Odsłona VII – ciekawostki

Dzisiaj przedstawiamy kilka ciekawostek związanych z przygotowaniami do świąt w gronie V4. Fot. M. Komorowski.

Polska
Podczas przygotowań wszyscy mówili w swoich ojczystych językach, ale czasem wszystkie wydawały się znajome… Szczególnie język polski, czeski i słowacki są bardzo zbliżone. Niektóre potrawy czy napoje w innych językach brzmiały jak słowa staropolskie lub w dialekcie.

Słowacja
Święta Bożego Narodzenia spędzamy spokojnie w gronie rodzinnym, a Nowy Rok obchodzimy hucznie z przyjaciółmi.

Czechy
Wigilia jest dniem wróżb. Wróży się np. z jabłek (1) czy orzechów włoskich (2).

(1) należy przeciąć jabłko poziomo na pół. Jeżeli nasiona układają się w kształt gwiazdy, w kolejnym roku będziemy zdrowi i szczęśliwi.

(2) z połówki łupiny orzecha robimy łódeczkę i wkładamy do środka świeczkę. Każdy zapala świeczkę we własnej łódeczce i wszyscy razem wkładają łódki do pojemnika z wodą. Jeżeli wszystkie łupiny się do siebie zbliżą, rodzina będzie razem. Osoba, której łódka się oddali, wyruszy w podróż. Zatonięcie stateczka wróży nieszczęście…

Odsłona VIII – Wesołych Świąt!

To ostatni z naszych ośmiu świątecznych postów. Na koniec zapraszamy do obejrzenia filmu, prezentującego nasze przygotowania do świąt i wspólną kolację wigilijną, którego autorem jest Maciej Komorowski.

Wesołych Świąt! // Veselé Vianoce! // Boldog Karácsonyt! // Veselé Vánoce!
楽しいクリスマスを！