Verslag van de tentoonstelling georganiseerd door het Pilecki Instituut

Op 9 december 1948 werd het Verdrag inzake de voorkoming en bestraffing van genocide unaniem goedgekeurd door de Verenigde Naties. Genocide werd zo erkend als een misdrijf volgens het internationaal recht. De bedenker van de term “genocide” alsook auteur van het ontwerpverdrag was hierbij aanwezig – Rafał LEMKIN, een Poolse jurist van Joodse komaf.

Het concept van genocide was een direct gevolg van Lemkin’s ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog, en meer specifiek van de Holocaust die aan bijna zijn hele familie het leven kostte. Andere mijlpalen die bijdroegen aan de uitbouw van het begrip waren Lemkin’s persoonlijke ervaringen met antisemitisme in het Russische Rijk en gebeurtenissen zoals de Armeense Genocide (1915-1917) in het Ottomaanse Rijk of de hongersnood (Holodomor) in Oekraïne. Centraal staat de vraag “Waarom wordt de moord op miljoenen mensen beschouwd als een minder grote misdaad dan de moord op één specifiek persoon?”, van waaruit Lemkin vertrok om dit soort misdaden op een nieuwe manier te conceptualiseren.

Hij studeerde rechten aan de Jan Kazimierz Universiteit van Lwów – indertijd een centrum voor rechtsgeleerdheid en -wetenschap met aanzien wereldwijd, en dat in een stad met symbolische waarde voor veel volkeren, religies en culturen. Zijn doctoraatsthesis schreef hij bij professor Juliusz Makarewicz, de “vader” van het Poolse strafwetboek. De uitgave van Lemkin’s boek “Axis Rule in Occupied Europe” (Het bewind van de Asmogendheden in bezet Europa) in 1944 in Washington gaf het startschot voor een nieuwe academische discipline – die van de genocidestudies. Het was in dit boek dat de term “genocide” voor het eerst gehanteerd werd om de doelmatige, intentionele fysieke vernieting van volledige bevolkingsgroepen op basis van hun “anders-zijn” (nationaliteit, etniciteit, religie of ras) of het uitbouwen van een systeem hiervoor, aan te duiden.

Het Genocideverdrag, ook wel ooit de Lemkinconventie genoemd, blijft tot op de dag vandaag aan de basis liggen van het internationaal strafrecht.

Van 4 december 2018 tot 6 januari 2019 viel in Kordegarda, de galerij van het nationale centrum voor cultuur in Warschau, een tijdelijke tentoonstelling over Lemkin en zijn conventie te aanschouwen. Deze tentoonstelling werd georganiseerd door het Pilecki Instituut als deel van het project “Lemkin 2018-2023”.

Links

•  Pilecki Instituut: https://instytutpileckiego.pl/en/