W dniu 15 lipca 2021 roku obchodziliśmy 150 rocznicę urodzin Profesora Henryka Arctowskiego, wielkiego polskiego uczonego, geografa, geofizyka, geologa, meteorologa, glacjologa i podróżnika, związanego z badaniami krajów polarnych. Z tej okazji Instytut Polski w Duesseldorfie we współpracy z Instytutem Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk i Polską Stacją Antarktyczną im. Henryka Arctowskiego przygotował film, w którym Pani Dr Joanna Plenzler, pracownik naukowo-techniczny Zakładu Biologii Antarktyki, Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, uczestniczka 40, 42 i 44 Wyprawy Antarktycznej do Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego, podczas tej ostatniej kierownik wyprawy, przybliży nam postać Profesora Henryka Arctowskiego oraz znaczenie Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego.

Premiera filmu „Podróż na Antarktykę”/ „Reise in die Antarktis” odbędzie się na stronie Facebooka oraz YouTube Instytutu Polskiego w Düsseldorfie w dniu 15 listopada 2021 roku o godzinie 10:00.

Henryk Arctowski (15.07.1871 w Warszawie – 21.02.1958 w Waszyngtonie) po studiach w Liège i w Paryżu wyruszył wraz z belgijskim podróżnikiem – Adrien de Gerlache de Gomery, oraz m.in. z Roald Amundsen, Frederick Cook, Antoni Dobrowolski, w wyprawę naukowo-badawczą na Antarktykę na statku Belgica. Wyprawa trwała od 16.08.1897 do 5.11.1899. Wyprawę statkiem Belgica uznaje się za kamień milowy w historii ekspedycji antarktycznych. Udowodniono, że człowiek może przetrwać antarktyczną zimę wraz z towarzyszącą jej nocą polarną. Przeprowadzono całoroczne obserwacje, zebrano próbki geologiczne i zbiory flory i fauny, mapy i fotografie, dzięki czemu zgromadzono szczegółową wiedzę, która była przełomowa dla dalszych badań antarktycznych i dała początek nowoczesnym badaniom geologicznym, meteorologicznym, glacjologicznym i oceanograficznym regionów polarnych.

Profesor Henryk Arctowski znany jest również ze swojej postawy patriotycznej: współpracował w Nowym Jorku z „Komisją do Spraw Polski” (Komisja House’a), w 1918 roku opracował „Report on Poland, compiled for the use of the American Delegation to the Peace Conference” – omawiający kwestie dotyczące polskiej demografii, rolnictwa, geologii i bogactw naturalnych, industrializacji, wyznań i języków, w latach 1919–1920 udzielał pomocy polskiej delegacji podczas konferencji wersalskiej (1919-1920) w Paryżu, podczas której przekazał „Raport o Polsce”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Arctowski rozpoczął pracę w Instytucie Geofizyki i Meteorologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, którym kierował do 1939 roku.

W 1935 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W połowie 1939 roku jako prezydent Międzynarodowej Komisji Zmian Klimatu wyjechał na Kongres Międzynarodowej Unii Geodezyjno-Geofizycznej w Waszyngtonie. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu powrót do Polski. W 1939 roku Arctowski rozpoczął pracę w Smithsonian Institution w Waszyngtonie, gdzie prowadził badania promieniowania słonecznego, a w szczególności zmian stałej słonecznej i ich wpływ na zmiany pogody.

Henryk Arctowski opublikował przeszło 300 prac naukowych, m.in. w języku angielskim i francuskim. Prezentowały one wyniki badań polarnych oraz opisywały przebieg wypraw.

Nazwisko profesora Arctowskiego zostało przez badaczy upamiętnione w wielu nazwach geograficznych: w Arktyce na Spitsbergenie jest: Góra Arctowskiego i Lodowiec Arctowskiego, na Antarktydzie: Półwysep Arctowskiego, Zatoka Arctowskiego, Nunatak Arctowskiego oraz Góry Arctowskiego i Góra Arctowskiego.

Stacja badawcza zlokalizowana na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych również otrzymała nazwę Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego.

Instytut Polski w Duesseldorfie dziękuje za współpracę:

Instytutowi Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk

Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego

Spółce Kuryłowicz & Associates Sp. z o.o.