W Rumunii i Republice Mołdawii istnieją w przestrzeni publicznej odniesienia do Polski.

Są one obecne w nazwach ulic, pomnikach, dziełach artystów, miejscach pamięci, a wszystkie one noszą imiona osobistości politycznych i kulturalnych polskiego pochodzenia.

***

ULICA POLSKA (Bukareszt, sektor 1, okolice ulic Ioanid-Dorobanți)

Ulica Polska zawdzięcza swoją nazwę Rzeczypospolitej Polskiej, jednemu z najbardziej zaludnionych krajów Unii Europejskiej, podzielonemu terytorialnie na 16 województw. Polska to kraj o najbardziej zróżnicowanym ekosystemie w Europie, z 17 miejscami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

ULICA WARSZAWSKA (Bukareszt, sektor 1, okolice Piața Victoriei)

Warszawa stała się stolicą Polski w XVI wieku, kiedy król Zygmunt III Waza postanowił przenieść stolicę z Krakowa. Miasto szybko się rozwijało w kolejnych stuleciach, stając się jednym z największych miast europejskich. W 1944 roku, podczas II wojny światowej, ponad 85% warszawskiego Starego Miasta zostało zniszczone. Po wojnie, w ciągu zaledwie pięciu lat, miasto zostało całkowicie odbudowane w ramach niezwykłego wspólnego wysiłku obywateli Polski. Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w 1980 roku.

ULICA TATRZAŃSKA (Bukareszt, sektor 1, okolice Piața Victoriei)

Czy wiedziałeś, że Tatry są najwyższym pasmem górskim łańcucha karpackiego, będąc częścią Karpat Zachodnich? Rozciągają się na granicy między Słowacją a Polską, przy czym większa część masywu górskiego znajduje się na Słowacji. Najwyższym szczytem jest Gerlach (2655 m) na Słowacji. W Polsce najwyższym punktem jest jeden ze szczytów Rysów (2501 m). Tatry to idealne miejsce do uprawiania sportów zimowych i letnich, spacerów, wędrówek, jazdy na rowerze, jazdy konnej i pływania. Znajdują się tam także dwa chronione parki narodowe: Tatrzański Park Narodowy w Polsce i Park Narodowy Tatry na Słowacji.

ULICA FRYDERYKA CHOPINA (Bukareszt, sektor 2, okolice ulicy Barbu Văcărescu)

Fryderyk Chopin (1810-1849) uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych polskich kompozytorów muzyki fortepianowej. Postać o wielkiej sławie, doceniany za swój unikalny talent, osiedlił się w Paryżu w wieku 21 lat. W trakcie swojego życia nawiązał wiele cennych przyjaźni, m.in. z Franzem Lisztem, Eugène Delacroixem, Adamem Mickiewiczem i Hectorem Berliozem. Obecnie w Polsce odbywają się dwa ważne festiwale poświęcone Chopinowi. Założony w 1927 roku Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywa się co pięć lat w Warszawie, promując na przestrzeni lat jednych z najbardziej utalentowanych pianistów na świecie. Kolejna, 19. edycja odbędzie się w przyszłym roku. Festiwal „Chopin i jego Europa” odbywa się corocznie, również w Warszawie. W tym roku stolica Polski otworzyła drzwi muzyce klasycznej już 17 sierpnia i będzie gościć wiele koncertów aż do 8 września. Większość koncertów w ramach festiwalu, który osiągnął już 20. edycję, można oglądać i słuchać za darmo na kanale YouTube Instytutu Fryderyka Chopina. Oprócz ulicy, która nosi jego imię, w Bukareszcie znajduje się również popiersie Chopina, umieszczone w parku Króla Michała I Rumunii.

ULICA STANISLAVA CIHOSCHIEGO (Bukareszt, sektor 1, okolice Piata Romana)

Stanislav Cihoschi (1868-1927) był politykiem i wykładowcą akademickim urodzonym w Rumunii w rodzinie o polskich korzeniach. Był rektorem Akademii Wyższych Studiów Handlowych i Przemysłowych w Bukareszcie (obecnie Akademia Studiów Ekonomicznych), a za swoją działalność polityczną został odznaczony Orderem Korony Rumunii w randze komandora. Ku jego pamięci jeden z budynków Akademii Studiów Ekonomicznych w Bukareszcie nosi jego imię.

Jednym z jego braci był Henri Cihoschi (1872-1950), generał armii rumuńskiej podczas I wojny światowej, a później polityk. Henri został uhonorowany Orderem Michała Walecznego za taktykę i dowodzenie 10. Dywizją Piechoty w bitwie pod Mărășești W 1950 r. został aresztowany i uwięziony bez procesu w więzieniu w Syhocie Marmaroskim, gdzie zmarł. Po dojściu komunistów do władzy rodzina Cihoschich straciła cały majątek.

Dom, w którym mieszkał generał Henri Cihoschi, znajduje się w Bukareszcie przy Bulwarze Dacia 78.

DRZEWO UPAMIĘTNIAJĄCE JANA KARSKIEGO (Bukareszt, Park Króla Rumunii Michała I, sektor 1)

Jan Kozielewski, pseudonim Karski (1914-2000) – polski dyplomata, żołnierz, działacz i nauczyciel.

Podczas studiów odbywał staże dyplomatyczne i konsularne na placówkach w Rumunii, Niemczech, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. W 1938 r. rozpoczął pracę w Departamencie Konsularnym Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Wojna 1939 r. przerwała jego karierę dyplomatyczną, a on sam dołączył do Polskiego Państwa Podziemnego. W 1940 r. został schwytany przez gestapo i był brutalnie torturowany, ale udało mu się uciec dzięki pomocy ruchu oporu. Nadal pracował dla Polskiego Państwa Podziemnego jako kurier i przekazywał tajne informacje pomiędzy ruchem oporu a polskim rządem na uchodźstwie z siedzibą w Londynie.

Jan Karski dwukrotnie w przebraniu wszedł na teren getta warszawskiego oraz obozu, z którego niemieccy naziści transportowali Żydów do obozów zagłady. Następnie przygotował raporty w sprawie Holokaustu, które zostały przekazane władzom zachodnim.

Pod wpływem swoich wojennych doświadczeń i pamięci o Holokauście, Karski przez całe życie działał na rzecz polsko-żydowskiego zrozumienia i uczczenia pamięci wszystkich ofiar nazizmu.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO

Józef Piłsudski (1867-1935) był polskim politykiem i dowódcą wojskowym, postrzeganym jako jeden z twórców nowoczesnego narodu polskiego.

W latach 1918-1922 był Naczelnikiem Państwa, później także Ministrem Spraw Wojskowych, który w swej działalności zawsze stawiał za cel niepodległość i konsolidację Polski.

Był przyjacielem rumuńskiej rodziny królewskiej, u której gościł na długich wakacjach i czterokrotnie podczas oficjalnych wizyt. W 1922 roku po raz pierwszy przybył do Rumunii, a dokładniej do Sinai, na zaproszenie króla Ferdynanda i królowej Marii, spędzając kilka dni u rodziny królewskiej. Efektem wizyty było podpisanie z królem Ferdynandem nowego sojuszu i konwencji wojskowej, znacznie silniejszej niż ta zawarta w 1921 roku, wzmacniając tym samym przyjazne stosunki między obydwoma narodami.

Obok noszącej jego imię bukareszteńskiej ulicy, w parku Izvor, znajdziemy pamiątkową tablicę poświęconą marszałkowi i jego czterem wizytom w Rumunii.

W Kiszyniowie z kolei, znajduje się popiersie Józefa Piłsudskiego, wykonane przez mołdawskiego rzeźbiarza Veaceslava Jiglițchiego. W 1932 roku Piłsudski odwiedził konsulat RP w Kiszyniowie.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ ADAMA MICKIEWICZA

Adam Mickiewicz (1798-1855) był polskim poetą, dramaturgiem, eseistą i działaczem politycznym. Jest uważany za wieszcza narodowego w Polsce, na Litwie i na Białorusi, będąc jednocześnie emblematyczną postacią polskiego romantyzmu.

Jego najbardziej znanym dziełem jest epos narodowy pt. „Pan Tadeusz”, opublikowany w 1834 roku.

Oprócz kariery pisarza, Mickiewicz był także profesorem literatury łacińskiej na Akademii w Lozannie, a w 1840 roku został mianowany profesorem katedry języków i literatur słowiańskich w Collège de France.

Niezależnie od miejsca, w którym przebywał, nieustannie walczył o niepodległość i demokrację Polski. Ta intensywna działalność polityczna niestety doprowadziła do jego śmierci (prawdopodobnie na cholerę) w Stambule, dokąd udał się, aby pomóc w organizacji polskich sił do walki przeciwko Rosji podczas wojny krymskiej.

W Kiszyniowie, w Republice Mołdawii, znajduje się Biblioteka im. „Adama Mickiewicza”. Instytucja ta, założona w 2007 roku, jest także bardzo prężnym ośrodkiem polskiej kultury. Ponadto, na ławce przed biblioteką można zobaczyć brązowy pomnik samego Mickiewicza.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ CIPRIANA PORUMBESCU

Ciprian Porumbescu (1853-1883), wybitny skrzypek, kompozytor i teolog. Urodzony jako Ciprian Golembiowski, syn Iraclie Golembiovskiego i Polki Emilii Clodnițchi, Ciprian zmienił nazwisko na Porumbescu w 1881 roku.

Kształcił się w Suczawie, Czerniowcach i Wiedniu. Do jego twórczości zaliczają się „Baladă pentru vioară şi pian” (Ballada na skrzypce i fortepian), „Rapsodia română” (Rapsodia rumuńska) i pierwsza rumuńska operetka „Crai nou” (Nów), której premiera odbyła się w Braszowie w 1882 r. Także muzyka do pieśni patriotycznej „Pe-al nostru steag e scris Unire” (Na naszej fladze jest napisane Jedność), została skomponowana przez Porumbescu i jest dziś wykorzystana w hymnie narodowym Albanii.

W 1878 r. po manifestacjach patriotycznych w Iasi został uwięziony przez przedstawicieli władz austro-węgierskich wraz z innymi młodymi ludźmi w procesie „Arboroasa”. Trzy miesiące więzienia w Czerniowcach okazały się śmiertelne, Porumbescu zachorował na gruźlicę, chorobę, która miała zakończyć jego żywot w 1883 roku.

Dawna wieś Stupca, w okręgu Suczawa, której zmieniono nazwę na Ciprian Porumbescu, to miejsce, w którym mieszkał artysta i gdzie można dziś odwiedzić muzeum, dom pamięci artysty, a także jego pomnik i grób.

Ponadto dwa jego popiersia znajdują się w Suczawie i Jassach.

W Bukareszcie, ale także w Kiszyniowie znajdziemy ulicę Ciprian Porumbescu, a ku pamięci artysty, jego imię nosi jedno z liceów muzycznych w Kiszyniowie.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ TADEUSZA AJDUKIEWICZA

Tadeusz Ajdukiewicz (1852-1916) był polskim malarzem akademickim, znanym z realistycznych i szczegółowych portretów, scen rodzajowych oraz orientalnych, a także scen myśliwskich i wojskowych. Studiował w Krakowie, Wiedniu i Monachium.

Po okresie pobytu w Polsce, gdzie malował obrazy historyczne i portrety polskich arystokratów, artysta podróżował do Paryża, Egiptu, Turcji, Petersburga i Budapesztu.

W 1882 roku przeniósł się do Wiednia, gdzie malował dla członków dworu cesarskiego. Wśród jego mecenasów znaleźli się Książę Walii Albert Edward (1841-1910), sułtan Abdülhamid II (1842-1918), cesarz Franciszek Józef I (1830-1916) oraz Karol I Rumunii (1839-1914).

Ajdukiewicz zaczął otrzymywać zlecenia od króla Karola I pod koniec XIX wieku i tymczasowo osiedlił się w Bukareszcie w 1904 roku, stając się nadwornym malarzem rumuńskiej rodziny królewskiej. Wykonał oficjalne portrety króla Karola I oraz członków rodziny królewskiej, a na zlecenie ministerstwa wojny stworzył album przedstawiający mundury wojskowe.

W latach 1902-1904 artysta namalował alegoryczny fryz przedstawiający cztery pory roku w jednej z sypialni zamku Pelișor, na życzenie księżniczki Marii Rumunii (1875-1938), przyszłej królowej. Fryz zdobi górną część ścian królewskiej sypialni i do dziś można go podziwiać w zamku Pelișor.

Znaczna część jego dzieł stworzonych w Rumunii znajduje się w zbiorach publicznych Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii, Muzeum Cotroceni oraz zamku Peleș.

W 1914 roku Ajdukiewicz dołączył do 1. Brygady Legionów Polskich utworzonej przez marszałka Józefa Piłsudskiego (1867-1935) i zginął w styczniu 1916 roku podczas I wojny światowej.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ PAPIEŻA JANA PAWŁA II

Karol Józef Wojtyła (1920-2005) został wybrany papieżem 16 października 1978 roku. Przyjął imię Jan Paweł II, stając się pierwszym papieżem polskiego pochodzenia, a jego pontyfikat trwał 27 lat.

Jako ocalały z prześladowań i deportacji nazistowskich podczas II wojny światowej oraz przeciwnik reżimu komunistycznego w Polsce, Jan Paweł II prowadził odważne, lecz bezprzemocowe kampanie na rzecz obrony praw człowieka. W trakcie swojego pontyfikatu odbył liczne podróże po całym świecie, głosząc przesłania o wolności religijnej, niezależności narodowej i prawach człowieka.

W dniach 7-9 maja 1999 roku Jan Paweł II odwiedził Rumunię, stając się jedynym papieżem katolickim od czasów Wielkiej Schizmy Wschodniej w 1054 roku, który przybył do kraju o większości prawosławnej.

Na pamiątkę tej wizyty, w Bukareszcie powstało jego popiersie na placu, który nosi jego imię.

Inne pomniki upamiętniające Jana Pawła II można znaleźć:

• w Kiszyniowie, przed rzymskokatolicką Katedrą Opatrzności Bożej,
• w Suczawie, przed rzymskokatolickim Kościołem Św. Jana Nepomucena,
• w Blaju, gdzie pomnik wykonał polski rzeźbiarz Czesław Dźwigaj.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ CAROLA SCHMIDTA

Carol Schmidt (1846-1928), burmistrz miasta Kiszyniów w latach 1877-1903.

Pochodził z rodziny niemiecko-polskiej z miasta Bălți, jego ojciec był Niemcem z Besarabii, a matka Polką. Ukończył Wydział Prawa w Odessie i początkowo pracował w zawodzie, a następnie w 1877 roku został wybrany  przez radę miejską burmistrzem Kiszyniowa.

Podczas jego kadencji jako burmistrza, Kiszyniów przekształcił się i rozwinął z prowincjonalnego miasteczka w prawdziwą stolicę nowoczesnego państwa. Wśród wprowadzonych przez niego zmian należy wymienić: brukowanie ulic, wytyczenie pierwszych linii tramwajowych, budowę systemu kanalizacyjnego oraz wprowadzenie oświetlenia ulicznego. Wybudowano budynki użyteczności publicznej oraz instytucje publiczne, z których większość zachowała się do dziś, jak na przykład: domy dla inwalidów wojennych (1877-1881), Szkoła Rzemiosł (1881), Szkoła Rysunku (1887, obecnie Kolegium Sztuk Plastycznych „Al. Plămădeală”), Amfiteatr Ludowy Puszkina (1900) oraz Muzeum Historii (Muzeum Ziemstwa, 1899).

Daremne wysiłki Schmidta, aby zapobiec pogromowi Żydów, masowej rzezi z 1903 roku, skłoniły go do rezygnacji ze stanowiska burmistrza. Był rozczarowany mechanizmami państwa i ówczesnym społeczeństwem. Mimo to próbował pomóc ofiarom pogromu, organizując zbiórkę funduszy i przyjmując do swojego domu kilka rodzin żydowskich z dziećmi.

Dom, w którym Carol Schmidt mieszkał ze swoją rodziną, znajduje się dziś przy ulicy Metropolity Varlaama nr 84 w Kiszyniowie. W 2014 roku, naprzeciwko domu, postawiono jego popiersie.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE

Maria Skłodowska-Curie (1867–1934), polska fizyczka urodzona w Warszawie, znana z badań nad promieniotwórczością. W 1891 roku Maria Skłodowska przeprowadziła się do Paryża i studiowała na Uniwersytecie Sorbona, gdzie poznała przyszłego partnera, fizyka Pierre’a Curie (1859–1906). W 1903 roku Maria i Pierre otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki wspólnie z Henrim Becquerelem za badania nad promieniotwórczością. W 1911 roku Maria Skłodowska-Curie zdobyła Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za wyizolowanie czystego radu. Była pierwszą osobą, która otrzymała Nagrodę Nobla, i pozostaje jedyną kobietą, która została nagrodzona w dwóch różnych dziedzinach – fizyce i chemii.

W Bukareszcie znajduje się Szpital Kliniczny Ratunkowy dla Dzieci „Maria Skłodowska-Curie”, jeden z największych publicznych szpitali pediatrycznych w Rumunii. Szpital został wybudowany z inicjatywy polskiego państwa, aby wspomóc Rumunię po trzęsieniu ziemi w 1977 roku. Środki finansowe pochodziły wyłącznie z Polski, a budowę zrealizowała polska firma Budimex. Szpital został otwarty w 1984 roku pod nazwą Szpital dla Dzieci Bukareszt. W 1990 roku nazwę zmieniono na Szpital Kliniczny dla Dzieci im. Marii Skłodowskiej-Curie, a w 1999 roku uzyskał status szpitala ratunkowego.

Placówka medyczna rozwijała się w ostatnich latach i obecnie posiada trzy oddziały chirurgii dziecięcej, pięć oddziałów pediatrycznych, oddział intensywnej terapii neonatologicznej, ambulatorium, oddział ratunkowy oraz pierwszy oddział rehabilitacji dzieci z fizycznymi i neuropsychomotorycznymi dysfunkcjami.

W 2024 roku, dzięki partnerstwu między szpitalem a organizacją „Dăruiește Viață”, wybudowano nowy budynek z oddziałami onkologii, neurochirurgii, chirurgii i intensywnej terapii. Projekt został w całości sfinansowany z darowizn i sponsorów. Organizacja „Dăruiește Viață” ma na celu rozbudowę i całkowitą modernizację szpitala oraz przekształcenie starego budynku w przestrzenie mieszkalne dla rodziców, sale do nauki, stołówkę, sale wykładowe i inne niezbędne pomieszczenia.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ JEANA FRÉDÉRICA JOLIOT-CURIE

W 1925 roku francuski chemik Jean Frédéric Joliot (1900–1958) został asystentem polskiej uczonej Marii Skłodowskiej-Curie w Instytucie Radowym w Paryżu. Córka Marii, Irène Curie (1897–1956), była jej asystentką już od 1918 roku w tym samym instytucie. W 1925 roku Irène obroniła doktorat dotyczący promieni alfa polonu, uzyskując tytuł doktora nauk. W tym samym roku poznała Frédérica Joliota w laboratorium swojej matki. W 1926 roku para wzięła ślub, a Frédéric przyjął nazwisko Joliot-Curie.

W 1930 roku Frédéric również uzyskał tytuł doktora nauk, a w kolejnych latach wykładał na wydziale nauk przyrodniczych w Paryżu oraz w Collège de France. Zawsze pracował wspólnie z żoną, Irène Joliot-Curie. W 1934 roku odkryli razem sztuczną promieniotwórczość. Dzięki temu w 1935 roku otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za syntezę nowych izotopów promieniotwórczych.

W ostatnich latach życia Frédéric kontynuował pracę swojej żony, poświęcając się otwarciu i rozwojowi dużego centrum fizyki jądrowej w Orsay. To Irène opracowała plany tego ośrodka, angażując się w badania nad fizyką jądrową i uczestnicząc w stworzeniu pierwszego francuskiego reaktora atomowego w 1948 roku.

Frédéric Joliot-Curie zmarł w Paryżu w 1958 roku, dwa lata po śmierci żony. Uważa się, że oboje zmarli z tego samego powodu – nadmiernej ekspozycji na promieniowanie.

W Bukareszcie znajduje się ulica nazwana imieniem Frédérica Joliot-Curie.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ ZIEGFRIEDA KOFSZYŃSKIEGO

Ziegfried Kofszynski (1858–1932), polski architekt, absolwent Politechniki Lwowskiej (1872–1876)

Johannes Schultz (1844–1926), architekt zamku Peleș w Sinai, sprowadził Kofszynskiego do Rumunii, aby dołączył do międzynarodowego zespołu architektów pracujących przy budowie zamku. W rezultacie Kofszynski postanowił na stałe osiedlić się w Rumunii, zamieszkując w Bukareszcie w 1888 roku.

Dwa emblematyczne budynki w Bukareszcie zostały zaprojektowane przez Kofszynskiego: restauracja Caru’ cu Bere oraz fabryka powozów Rieber.

W 1897 roku bracia Mircea, piwowarzy z Transylwanii, zakupili działkę przy ulicy Stavropoleos 5 w Bukareszcie z zamiarem otwarcia browaru. Kofszynski zaprojektował budynek we współpracy z architektem Aloisem Peschem, który stał się jego stałym współpracownikiem. Restauracja Caru’ cu Bere została otwarta w 1899 roku. Budynek reprezentuje styl eklektyczny z inspiracjami niemieckimi oraz elementami neogotyckimi i neoklasycznymi. Obiekt ten jest wpisany na listę zabytków historycznych i architektonicznych.

Hermann Rieber (1870–1940), kupiec pochodzący z niemieckiej rodziny, około 1900 roku zdecydował się na budowę domu i fabryki powozów w Bukareszcie przy ulicy Romulus 15. Do projektu zatrudnił architekta Ziegfrieda Kofszynskiego, który zaprojektował oba budynki połączone pasażem. Obiekty te odzwierciedlają niemiecki styl inspirowany neogotykiem. Fabryka powozów produkowała później luksusowe samochody i stała się dostawcą dla rodziny królewskiej. Obecnie zespół architektoniczny jest wpisany na listę zabytków przemysłowych.

W 1919 roku Kofszynski rozpoczął ważny projekt zainicjowany przez Towarzystwo Mărăşti – odbudowę i rekonstrukcję wsi Mărăşti, zniszczonej podczas I wojny światowej. Architekt przyczynił się do budowy szkół, sanatoriów, parków, kościoła i mauzoleum w Mărăşti.

Kofszynski współpracował z wieloma architektami przy różnych projektach: z Aleksandrem Săvulescu (1847–1902) przy budowie kościoła Amzei w Bukareszcie oraz pałacu komunalnego w Buzău, z Ionem D. Berindeyem (1871–1928) przy projekcie Pałacu Kultury w Jassach, z Danielem Renardem (1871–1928), rumuńskim architektem pochodzenia francuskiego, przy budowie kasyna w Konstancy.

Wiele budynków mieszkalnych w Bukareszcie zostało również zaprojektowanych przez Kofszynskiego, w tym dom adwokata Nicu Negri czy doktora Gheorghe Nanu.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ ANGHELA SALIGNY’EGO

Anghel Saligny (1854–1925), rumuński inżynier, był synem Polki Marii Zarskiej Dobjanschi i Francuza Alfreda Rudolfa de Saligny.

Państwo Saligny założyli pensjonat dla młodzieży w Fokszanach, gdzie Anghel wraz z bratem Alfonsem i siostrą Sofią zdobywali pierwsze wykształcenie. Następnie Saligny kontynuował naukę w szkole średniej w Fokszanach, potem w Poczdamie, a studia wyższe odbył w Charlottenburgu w Niemczech. Ukończył je z tytułem inżyniera budownictwa lądowego i pracował przy budowie linii kolejowych w Niemczech, gdzie otrzymał nawet ofertę stałej pracy jako inżynier. Mimo to, w 1875 roku, Saligny postanowił wrócić do Rumunii i objął stanowisko inżyniera w Ministerstwie Robót Publicznych, w wydziale mostów i dróg.

Dzięki talentowi i kreatywności szybko się wyróżnił i awansował, zostając ministrem Ministerstwa Robót Publicznych oraz członkiem Rumuńskiej Akademii Nauk, której przewodniczącym był w latach 1907–1910.

Do najważniejszych projektów Anghela Saligny’ego należą: budowa linii kolejowych i mostów na trasach Adjud–Tg. Ocna oraz Bârlad–Vaslui–Jassy; projektowanie i budowa silosów zbożowych w Braile (1888) i Gałaczu (1889), gdzie po raz pierwszy w Rumunii zastosował beton zbrojony; projektowanie i nadzorowanie modernizacji oraz rozbudowy portu w Konstancy.

Jego najważniejszym dziełem był most kolejowy Carol I, wybudowany nad Dunajem w Cernavodzie. Kompleks mostów, który obejmował dwa główne mosty i inne konstrukcje, został ukończony w ciągu pięciu lat i otwarty w 1895 roku w obecności króla Karola I. W tamtym czasie był to największy kompleks mostów w Europie, przynosząc Saligny’emu międzynarodową sławę.

W 1957 roku, na cześć Anghela Saligny’ego, rzeźbiarz Oscar Han stworzył pomnik z brązu w Konstancy. W Bukareszcie znajduje się technikum jego imienia, ulica jego nazwiska oraz dom, w którym mieszkał, przy ulicy Occidentului.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ ZIEGFRIEDA KOFSZYŃSKIEGO

Ziegfried Kofszynski (1858–1932), polski architekt, absolwent Politechniki Lwowskiej (1872–1876)

Johannes Schultz (1844–1926), architekt zamku Peleș w Sinai, sprowadził Kofszynskiego do Rumunii, aby dołączył do międzynarodowego zespołu architektów pracujących przy budowie zamku. W rezultacie Kofszynski postanowił na stałe osiedlić się w Rumunii, zamieszkując w Bukareszcie w 1888 roku.

Dwa emblematyczne budynki w Bukareszcie zostały zaprojektowane przez Kofszynskiego: restauracja Caru’ cu Bere oraz fabryka powozów Rieber.

W 1897 roku bracia Mircea, piwowarzy z Transylwanii, zakupili działkę przy ulicy Stavropoleos 5 w Bukareszcie z zamiarem otwarcia browaru. Kofszynski zaprojektował budynek we współpracy z architektem Aloisem Peschem, który stał się jego stałym współpracownikiem. Restauracja Caru’ cu Bere została otwarta w 1899 roku. Budynek reprezentuje styl eklektyczny z inspiracjami niemieckimi oraz elementami neogotyckimi i neoklasycznymi. Obiekt ten jest wpisany na listę zabytków historycznych i architektonicznych.

Hermann Rieber (1870–1940), kupiec pochodzący z niemieckiej rodziny, około 1900 roku zdecydował się na budowę domu i fabryki powozów w Bukareszcie przy ulicy Romulus 15. Do projektu zatrudnił architekta Ziegfrieda Kofszynskiego, który zaprojektował oba budynki połączone pasażem. Obiekty te odzwierciedlają niemiecki styl inspirowany neogotykiem. Fabryka powozów produkowała później luksusowe samochody i stała się dostawcą dla rodziny królewskiej. Obecnie zespół architektoniczny jest wpisany na listę zabytków przemysłowych.

W 1919 roku Kofszynski rozpoczął ważny projekt zainicjowany przez Towarzystwo Mărăşti – odbudowę i rekonstrukcję wsi Mărăşti, zniszczonej podczas I wojny światowej. Architekt przyczynił się do budowy szkół, sanatoriów, parków, kościoła i mauzoleum w Mărăşti.

Kofszynski współpracował z wieloma architektami przy różnych projektach: z Aleksandrem Săvulescu (1847–1902) przy budowie kościoła Amzei w Bukareszcie oraz pałacu komunalnego w Buzău, z Ionem D. Berindeyem (1871–1928) przy projekcie Pałacu Kultury w Jassach, z Danielem Renardem (1871–1928), rumuńskim architektem pochodzenia francuskiego, przy budowie kasyna w Konstancy.

Wiele budynków mieszkalnych w Bukareszcie zostało również zaprojektowanych przez Kofszynskiego, w tym dom adwokata Nicu Negri czy doktora Gheorghe Nanu.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ STEFANA BATOREGO

Stefan Batory (1533–1586) był jednym z najsłynniejszych członków rodziny szlacheckiej Batorych, księciem Siedmiogrodu w latach 1571–1575 oraz królem Polski od 1575 roku aż do swojej śmierci w 1586 roku. Urodził się w Şimleu Silvaniei, w okręgu Sălaj, w mieście należącym do rodziny Batorych, gdzie znajdował się także ich zamek rodzinny. Dziś w mieście można znaleźć jedynie jego ruiny.

Batory odebrał wykształcenie na dworze cesarskim w Wiedniu oraz na Uniwersytecie w Padwie. Po śmierci Jana Zygmunta Zápolyi (1540–1571), księcia Siedmiogrodu, który nie pozostawił potomków, w 1571 roku Stefan Batory został wybrany przez siedmiogrodzką szlachtę na księcia. Trzy lata później, w czerwcu 1574 roku, Polska pozostaje bez króla, co prowadzi do wewnętrznych walk między polską szlachtą o wyznaczenie następcy tronu. Stefan Batory otrzymuje propozycję objęcia tronu Polski, w związku z czym w listopadzie 1575 roku zwołuje Sejm w Mediaș, aby omówić otrzymaną ofertę. Delegaci z Siedmiogrodu byli przeciwni temu, aby książę udał się po koronę Polski.

Dzięki poparciu duchowieństwa i szlachty tron Polski ostatecznie przypadł Stefanowi Batoremu, pod warunkiem, że poślubi Annę Jagiellonkę, potomkinię dynastii Jagiellonów. Było to małżeństwo wyłącznie polityczne. Tron księstwa Siedmiogrodu objął wówczas jego brat Krzysztof Batory.

Stefan Batory zmarł w 1586 roku i został pochowany w kaplicy Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie. Jego grób można zwiedzać do dziś.

Liceum Teoretyczne „Báthory István” w Klużu-Napoce nosi jego imię, podobnie jak dwie szkoły w Mediaș oraz w jego rodzinnym mieście Şimleu Silvaniei. Co roku przy ruinach średniowiecznego zamku Batorych w Şimleu Silvaniei odbywa się Festiwal Średniowieczny Batory, wydarzenie historyczne z pokazami konnymi, rycerskimi walkami, koncertami i atrakcjami kulinarnymi.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ IZABELLI JAGIELLONKI

Izabella Jagiellonka (1519–1559), córka Zygmunta I Starego, króla Polski, i królowej Bony Sforzy, jest postacią historyczną o ogromnym znaczeniu dla Siedmiogrodu, stanowiącą pomost między przeszłością tego regionu a historią europejską.

Po śmierci męża, Jana Zápolyi, króla Węgier, Izabela przejęła rządy w imieniu swojego syna, Jana Zygmunta, stając się kluczową postacią w historii Siedmiogrodu. Używając swoich wyjątkowych zdolności dyplomatycznych walczyła o autonomię regionu w okresie naznaczonym naciskami ze strony Habsburgów i Imperium Osmańskiego.

Pod jej rządami Siedmiogród stał się ośrodkiem reform religijnych i renesansu kulturowego. Izabela była zwolenniczką różnorodności, zasady, która do dziś definiuje ducha Siedmiogrodu.

Na dwór w Siedmiogrodzie Izabela wprowadziła elegancję i wpływy renesansu włoskiego, które odziedziczyła po matce, Bonie Sforzy. Za jej panowania region przeżywał okres rozkwitu kulturowego, pozostawiając dziedzictwo, które do dziś stanowi inspirację.

Izabela Jagiellonka zakończyła swoje burzliwe życie w Alba Iulia, gdzie została również pochowana. Jej grób znajduje się w katedrze rzymskokatolickiej pw. św. Michała i można go odwiedzić do dzisiaj.

AKCENTY ZWIĄZANE Z OSOBĄ OCTAVIANA SMIGELSCHIEGO

Octavian Smigelschi (1866–1912) był artystą z Siedmiogrodu, synem Michała Smigelschiego, potomka polskiej rodziny szlacheckiej, oraz Anny Sebastian, pochodzącej z rodziny arumuńskiej.

Po wydarzeniach rewolucyjnych w Polsce w 1848 roku Michał Smigelschi znalazł schronienie w Siedmiogrodzie w 1850 roku. Początkowo osiedlił się w miejscowości Şelimbăr, a następnie w Ludoş, gdzie urodził się Octavian.

Równolegle z nauką w szkole średniej Octavian Smigelschi pobierał lekcje rysunku u niemieckiego malarza i nauczyciela Carla Doschlaga w Sybinie. Następnie studiował w szkole rysunku w Budapeszcie, którą ukończył w 1889 roku. Poza działalnością artystyczną, w latach 1892 – 1911, pracował jako nauczyciel rysunku w Państwowym Liceum w Dumbrăveni.

W trakcie swojej kariery artystycznej Smigelschi odbył liczne podróże studyjne do Monachium, Wiednia, Drezna, Rawenny, Rzymu, Wenecji i Florencji. W 1904 roku podjął decyzję o bliższym zbadaniu malarstwa sakralnego na Wołoszczyźnie i Bukowinie. Mimo akademickiego wykształcenia artystycznego, dzięki podróżom i interakcjom z różnorodnymi kulturami, odszedł od klasycznych schematów, preferując podejścia symbolistyczne, romantyczne, neobizantyjskie i secesyjne.

Smigelschi używał różnych technik artystycznych – malarstwo, grafika, akwarela i rysunek – a także znacząco przyczynił się do rozwoju monumentalnego malarstwa religijnego w stylu neobizantyjskim.

Wiele z jego prac znajduje się w Muzeum Narodowym Brukenthal w Sybinie, w zbiorach Akademii Rumuńskiej oraz w Narodowym Muzeum Sztuki Rumunii. Jego monumentalna sztuka sakralna zdobi Katedrę Metropolitalną w Sybinie, Zjednoczoną Katedrę w Blaju, Kościół w Ciacovie, Kościół w Rădeşti oraz inne kościoły w Siedmiogrodzie.