Sprawiedliwi – cisi bohaterowie II wojny światowej
W 1942 roku polscy rolnicy Wiktoria i Józef Ulmowie ze wsi Markowa na południu kraju, mimo grożącej za to kary śmierci wprowadzonej przez okupujących Polskę Niemców, zaczęli ukrywać w swoim gospodarstwie ośmioro Żydów. Ich bohaterska postawa nie była odosobniona. Według historyków, w różne formy pomocy ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej zaangażowanych było od 300 tysięcy do miliona Polaków.
Ulmowie bezpiecznie ukrywali Żydów aż do 24 marca 1944 roku. Tego dnia, w wyniku donosu jednego z Polaków, Wiktoria i Józef Ulmowie, ich sześcioro dzieci w wieku od ośmiu do półtora roku oraz ukrywane przez nich dwie rodziny żydowskie zostali rozstrzelani przez Niemców. W chwili masakry Wiktoria była w 9 miesiącu ciąży. Mimo tragedii i niemieckiego terroru panującego na ziemiach okupowanej Polski, do końca wojny w chłopskich domach w Markowej przeżyło 21 Żydów.
Dokładna liczba Polaków zamordowanych przez Niemców za pomoc udzieloną Żydom w czasie II wojny światowej nie jest znana. Duża część ofiar pozostała anonimowa. Nie zachowała się też pełna dokumentacja. Szacunki historyków wahają się jednak od 2,5 tysiąca do 50 tysięcy osób. Losy Ulmów, prezentowane na wystawie w Râmnicu Vâlcea, są symbolem ich poświęcenia. Od marca 2016 roku w Markowej istnieje muzeum poświęcone Polakom ratującym Żydow w czasie II wojny światowej, które znajduje się na miejscu dawnego gospodarstwa Ulmów.
Polacy do dziś stanowią najliczniejszą grupę uhonorowaną przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie tytułem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”, przyznawanym za bezinteresowne ratowanie Żydów podczas II wojny światowej (6620 osób, czyli 26 proc. wszystkich uhonorowanych). W 1995 roku tytuł ten pośmiertnie otrzymali także Wiktoria i Józef Ulmowie.
Wystawa „Samarytanie z Markowej” przygotowana w rumuńskiej wersji językowej z inicjatywy Instytutu Polskiego z Bukaresztu, prezentowana będzie w Râmnicu Vâlcea w dniach 4-30 kwietnia 2018 roku w Bibliotece Wojewódzkiej „Antim Ivireanul” Vâlcea (ul. Carol I nr 26), od poniedziałku do piątku, w godzinach 9.00-20.00.