Podczas II Wojny Światowej Niemcy wymordowali ok. 90 proc. z liczącej ok. 3,5 mln osób społeczności polskich Żydów. Według różnych szacunków, niemiecką okupację przeżyło ok. 40-120 tysięcy z nich, przede wszystkim ukrywając się wśród ludności polskiej, chowając się w lasach bądź w szeregach polskiej partyzantki.
W 1942 roku polscy rolnicy Wiktoria i Józef Ulmowie z podkarpackiej wsi Markowa, mimo grożącej za to kary śmierci wprowadzonej przez nazistów, zaczęli ukrywać w swoim gospodarstwie rolnym ośmioro Żydów. Ich bohaterska postawa nie była odosobniona. Według historyków, w różne formy pomocy ludności żydowskiej w czasie II Wojny Światowej zaangażowanych było od 300 tysięcy do 1 miliona Polaków.
24 marca 1944 roku, w wyniku donosu, Wiktoria i Józef Ulmowie, ich sześcioro dzieci w wieku od ośmiu do półtora roku oraz ukrywane przez nich dwie rodziny żydowskie zostali rozstrzelani przez niemieckich żandarmów. W chwili masakry Wiktoria była w 9 miesiącu ciąży. Mimo tragedii i niemieckiego terroru panującego na ziemiach okupowanej Polski, do końca wojny w chłopskich domach w Markowej przeżyło 21 Żydów. Tę niezwykłą historię opowiada wystawa prezentowana w Muzeum Cywilizacji Miejskiej w Braszowie.
Dokładna liczba Polaków zamordowanych przez Niemców za pomoc udzieloną Żydom w czasie II Wojny Światowej nie jest znana. Duża część ofiar pozostała anonimowa i nie zachowała się pełna dokumentacja. Szacunki historyków wahają się jednak od 2,5 tysiąca do 50 tysięcy osób.
Polacy stanowią najliczniejszą grupę narodowościową uhonorowaną przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie tytułem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”, przyznawanym za bezinteresowne ratowanie Żydów podczas II Wojny Światowej (6620 osób, czyli 26 proc. wszystkich uhonorowanych). W 1995 roku tytuł ten pośmiertnie otrzymali także Wiktoria i Józef Ulmowie.
17 marca 2016 roku w Markowej, skąd pochodziła bohaterska rodzina, otwarte zostało Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów. Z jego powstaniem wiąże się też wystawa „Samarytanie z Markowej”, której rumuńską wersję przygotował Instytut Polski w Bukareszcie.
Jej prezentacja w Braszowie odbywa się dzięki współpracy Instytutu Polskiego w Bukareszcie z Muzeum Etnograficznym w Braszowie, którego częścią jest Muzeum Cywilizacji Miejskiej.
Ekspozycję będzie można oglądać w dniach 6 kwietnia – 14 maja 2017 roku w Muzeum Cywilizacji Miejskiej, Piaţa Sfantului nr 15, od wtorku do niedzieli, w godzinach 9-17 (w poniedziałki muzeum jest zamknięte).
Wystawa „Samarytanie z Markowej” była wcześniej prezentowana przez Instytut Polski na terenie Rumuni w: Bukareszcie (marzec 2016), Jassach (wrzesień-październik 2016) i Timiszoarze (listopad 2016) oraz w Republice Mołdawii w Kiszyniowie (styczeń-luty 2017).