Wist u dat:
– Polen zonder ophouden vocht van de eerste tot de laatste dag van de Tweede Wereldoorlog?
– Poolse soldaten Berlijn binnentrokken aan de zijde van het Sovjetleger in april-mei 1945?
– het Poolse leger met zijn 600.000 soldaten de vierde plaats bestreek qua aantal onder de geallieerde legers?
– Poolse soldaten op alle fronten vochten in Europa en Noord-Afrika?
– Polen meer dan 5,5 miljoen burgers verloor en haar vooroorlogs grondgebied met bijna de helft zag slinken?
Om het einde van de Tweede Wereldooorlog te herdenken publiceerde de Poolse minister van Buitenlandse Zaken een speciale website met de verschillende aspecten over de Polen tijdens deze oorlog: http://ww2.pl/nl/ (of klik op onderstaande foto)
Voor Polen is één van de belangrijkste momenten uit de oorlog de Opstand van Warschau die uitbrak op 1 augustus 1944 en die twee volledige maanden zou duren tot de capitulatie op 2 oktober.
+++ Meer te weten komen over de opstand op onze website (cliquer sur l’image)
+++ Meer te weten komen over de opstand dankzij de virtuele tentoonstelling die werd voorbereid door het Google Cultural Institute
Op het moment dat Warschau in opstand komt, bevrijdt de Eerste Poolse Pantserdivisie (Pierwsza Dywizja Pancerna), onder leiding van generaal Stanisław Maczek, Vlaanderen! Na de veldtocht door Normandië bij het Eerste Canadese Leger, begeeft de Divisie zich naar de Belgische grens, steekt ze Vlaanderen door (Ieper werd bevrijd op 6 september) op weg naar de Nederlandse grens (Breda wordt op 29 oktober 1944 bevrijd). Om de bevrijding van Vlaanderen door de troepen van generaal Maczek te herdenken, organiseert het Pools Instituut in samenwerking met de Ambassade van de Republiek Polen in Brussel en 9 Vlaamse steden en gemeenten, de Poolse dagen in Vlaanderen (Dni Polskie we Flandrii). Het programma kan u bekijken op www.poolsecultuur.eu/PL-VL.
+++ Ontdek ook het relaas van de soldaten van het leger van Maczek op de website www.naszeslady.be/nl
+++ De tekst Het einde van de Tweede Wereldoorlog aan de hand van de historicus Piotr DŁUGOŁĘSKI
Begin 1945 werd de overwinning van de geallieerden op Hitler-Duitsland op geen enkele manier bedreigd. Het was alleen de vraag op welke datum en welk leger als eerste Berlijn zou innemen. Het uur waarop de capitulatie werd ondertekend besliste waarom in de Westerse landen 8 mei als einde van de Tweede Wereldoorlog wordt gezien terwijl in Rusland en vele ex-Sovjetstaten de overwinning op het fascisme een dag later wordt gevierd.
Voordat Adolf Hitler op 30 april 1945 zelfmoord pleegde benoemde hij admiraal Karl Dönitz als zijn opvolger. Ondanks het feit dat deze nominatie niet rechtsgeldig was, was het in de praktijk echter Dönitz, als president van Duitsland en opperbevelhebber van de Wehrmacht, die alle beslissingen nam met betrekking tot de definitieve capitulatie.
Aanvankelijk dacht Dönitz echter niet over capituleren maar over een wapenstilstand op het westelijke front en een voortzetting van de strijd tegen het Rode Leger. Het doel was tijdwinst en het creëren van gunstige voorwaarden zodat er zoveel mogelijk Duitse soldaten en burgers op het grondgebied waren dat in handen was van de westelijke geallieerden. De gebeurtenissen voltrokken zich echter heel snel, op 2 mei capituleerde Berlijn en drie dagen later vond de capitulatie plaats van de Duitse strijdkrachten in het noorden van Duitsland, Tirol, het westen van Oostenrijk, Denemarken en Nederland. Dwight Eisenhower wilde ook niets weten van een aparte capitulatie en verwierp het Duitse voorstel.
Uiteindelijk werd op 7 mei (om 2 uur 41 ‘s nachts) in het hoofdkwartier van de Geallieerde Expeditionaire Strijdkrachten in het Franse Reims de onvoorwaardelijke capitulatie getekend. Voor de Duitse zijde tekende (gemachtigd door Dönitz) generaal Alfred Jodl, en in Duitse delegatie bevonden zich ook nog generaals Wilhelm Oxenius en Hans-Georg von Friedeburg. Namens de geallieerden tekende de Amerikaanse generaal Walter Bedell Smith en als getuige was de Franse generaal François Sevez aanwezig. Op de capitulatieakte staat ook de handtekening van de vertegenwoordiger van de Sovjet-Unie, generaal Iwan Susłoparow.
Nadat Susłoparow door de westelijke geallieerden werd ingelicht over de geplande ondertekening van de capitulatieakte, verzocht hij onmiddellijk Moskou om instructies. Er kwam echter geen antwoord dus besloot de Sovjetgeneraal om zijn handtekening op het document te zetten, uit angst dat de Sovjet-Unie niet genoemd zou worden. Stalin had echter totaal andere plannen, hij riep Susłoparow terug naar de Sovjet-Unie en eiste dat de capitulatieakte opnieuw ondertekend zou worden waarbij hij marschalk Gieorgij Zhoekov machtigde om namens de Sovjet-Unie te tekenen.
Aangezien het document van 7 mei voorzag in de ondertekening van een nieuwe „algemene” capitulatie gaven de westelijke geallieerden toestemming om een tweede document te ondertekenen. De ceremonie stond gepland op 8 mei, maar gezien de twijfels ten aanzien van de deelname van Franse vertegenwoordigers is de capitulatieakte pas om 22 uur 43 getekend. Namens de Duitse zijde tekenden Wilhelm Keitel, Hans-Georg von Friedeburg en Hans-Jürgen Stumpff, terwijl namens de geallieerden de capitulatieakte werd getekend door Gieorgij Zhoekov (Sovjet-Unie), Artur Tedder (Groot-Brittannië) met als getuigen Carl Andrew Spaatz (USA) en Jean de Lattre de Tassigny (Frankrijk).
Het lijkt erop dat de westelijke geallieerden niet goed de propagandawaarde inschatte van de verovering van Berlijn en de zaken omtrent de ondertekening van de capitulatie. Dat wist Stalin heel goed, voor wie het onacceptabel was dat de capitulatieakte in Frankrijk ondertekend zou worden. De akte moest in het door het Rode Leger veroverde Berlijn ondertekend worden en de belangrijkste deelnemer moest een hoge vertegenwoordiger van de Sovjet-Unie te zijn. De overwinning op het fascisme moest namelijk een belangrijk element vormen van het Sovjetbeleid in de jaren daarna. Het document dat op 7 mei werd ondertekend werd het “voorlopige capitulatie van het Derde Rijk” en als definitief werd het document van de volgende dag beschouwd. Voorts betekende de ondertekening om 22:43 dat het volgens de tijd in Moskou (00:43) het document op 9 mei is ondertekend. Op deze manier ontstond de merkwaardige situatie dat het einde van de Tweede Wereldoorlog in de westerse landen op 8 mei wordt gevierd en in de Sovjet-Unie en in landen die afhankelijk waren van de Sovjet-Unie om hen te bevrijden van het fascisme, op 9 mei wordt gevierd.
In Polen is het geregeld door de decreet van Bolesław Bierut van 8 mei 1945, waarin bepaald wordt dat „9 mei, de dag waarop de oorlogshandelingen werden beëindigd, voortaan de Nationale feestdag van de Overwinning en Vrijheid zal zijn”. In communistisch Polen zorgde dit voor twijfels, op de capitulatieakte staat immers 8 mei, om 23:01, vermeld als tijdstip waarop de oorlogshandelingen werden beëindigd. De Poolse communistische overheid probeerden dit verschil te versoepelen door te zeggen dat het 9 mei moest zijn omdat dat de eerste vrije dag is na het einde van de oorlog.
Opgemerkt dient echter te worden dat het ondertekenen van de capitulatieakte niet de automatische beëindiging van oorlogshandelingen betekende. In Europa gaven de laatste Duitse eenheden zich pas op 15 mei over (in Joegoslavië) en de Tweede Wereldoorlog werd pas definitief beëindigd met de capitulatie van Japan op 2 september 1945.
