W sezonach 2018 oraz 2019 w ramach projektu Georgian-Polish Expedition for Kutaisi Archaeological Landscape (EKAL Project) odkryto pozostałości starożytnej fosy. Znajduje się ona w Kutaisi niedaleko wzgórz Gabashvili oraz Dateshidze. Wstępne wyniki badań to pierwsze dowody na istnienie fosy uzyskane podczas regularnych badań archeologicznych (nie związanych z żadnymi inwestycjami w tym mieście). Odkryta fosa miała oczywiście funkcję obronną, ale w pewnych odcinkach mogła pełnić funkcję kanału odprowadzającego wodę deszczową. Pierwsza funkcja oznacza, że miała ona na celu chronić bardzo ważną osadę czy też punkt osadniczy z późnego okresu epoki brązu (druga poł. II tys. p.n.e. i początek I tys. p.n.e.) na mapie Kolchidy. Część badaczy identyfikuje nawet współczesne Kutaisi z Ają z mitu o Argonautach, choć są to według naukowców założenia trochę na wyrost przy obecnym stanie wiedzy oraz braku lokalnych źródeł pisanych. Osada najprawdopodobniej znajdowała się w pobliżu rzeczonych wzgórz. Niestety tereny te są już bardzo silnie przekształcone przez człowieka co bardzo utrudnia badania. Odkryta fosa może być więc jedynym nienaruszonym dowodem na istnienie w tym miejscu ważnego ośrodka. Wymiary fosy to ok. 10 m szerokości i prawie 6 metrów głębokości. Wstępna interpretacja wskazuje na to, że była ona co najmniej dwufazowa, tzn. była używana zarówno w czasach późnego okresu epoki brązu (druga poł. II tys. p.n.e. i początek I tys. p.n.e.), jak również pełniła swoją funkcję w czasach antycznych (VI-IV w. p.n.e.). Znaleziska z górnych (najmłodszych) warstw fosy to głównie ceramika antyczna oraz duże ilości ceramicznego materiału budowalnego, tj. gliny stanowiącej najczęściej uszczelnienie ścian drewnianych konstrukcji, np. domów. Wśród kolekcji ceramicznej z tego okresu znalazły się fragmenty pitosów, amfor, dzbanów czy czarek. Oprócz ceramiki wyrabianej lokalnie, zostały odkryte również importy z terenów Grecji, Cypru czy regionu pontyjskiego (współczesne północne wybrzeże Turcji). W niższych warstwach archeolodzy natknęli się na typowe naczynia kolchidzkie datowane na późny okres epoki brązu. Badania prowadzone są przez Jacka Hamburga z Krukowski Georgian-Polish Interdisciplinary Research Center oraz dr. Rolanda Isakadze z National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia i współfinansowane przez Instytut Polski w Tbilisi i Polską Fundację Narodową.

📌 Krukowski Interdisciplinary Research Center
🔗 https://www.heritagesites.ge/en
🔗 https://www.pfn.org.pl/
🔗 https://instytutpolski.pl/tbilisi