W 2024 roku Interdyscyplinarne Centrum Badawcze im. prof. Krukowskiego kontynuowało badania archeologiczne na terenie Gruzji. Wykopaliska odbyły się w ramach większego polsko-gruzińskiego projektu interdyscyplinarnego pod nazwą Kutaisi Archaeological Landscape Project (KALP), realizowanego przez Centrum Krukowskiego we współpracy z Narodową Agencją Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Gruzji już od 2017 roku. Częścią tego projektu jest Polsko-Gruzińska Ekspedycja Archeologiczna, w ramach której pierwsze wspólne przedsięwzięcia z Instytutem Polskim rozpoczęły się jeszcze w roku 2018.
W 2024 roku Ekspedycja skoncentrowała swoje prace na stanowisku archeologicznym Zeda Simoneti kilkanaście kilometrów na wschód od Kutaisi, które ze wstępnych ustaleń pełniło funkcję osady zamieszkiwanej od wczesnej epoki brązu po okres wpływów rzymskich, być może nawet wczesne średniowiecze. Jednak ratunkowe badania archeologiczne przeprowadzone w tym miejscu ponownie zaskoczyły i pozwoliły na odkrycie nie tylko śladów rzeczonej osady, ale również multichronologicznego cmentarzyska. Na obszarze wykopalisk znaleziono różne rodzaje pochówków, pochodzące z różnych okresów, a także fragment fundamentu budowli kamiennej, które świadczą o wieloaspektowej historii tego miejsca.
Wśród odkryć na stanowisku Zeda Simoneti znajdują się między innymi groby w pitosie, groby w obstawie kamiennej oraz groby jamowe. Grób w pitosie to rodzaj pochówku, w którym zmarłego umieszczano w dużym, ceramicznym naczyniu zwanym pitosem, który wcześniej został w tym celu przepołowiony. Jedna część pełniła funkcję trumny, druga zaś jej wieka. Generalnie, pitosy służyły do przechowywania żywności, wody, oliwy, czy ziarna, jednak w wielu starożytnych kulturach, szczególnie we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Kaukazie, były używane również jako rodzaj trumny. Pochówki w pitosie często były zarezerwowane dla osób o nieco wyższym statusie społecznym i materialnym. Grób tego rodzaju odkryty na stanowisku Zeda Simoneti pochodzi z I lub II wieku n.e., co potwierdzają charakterystyczne dla okresu wpływów rzymskich w zachodniej Gruzji (Kolchidzie) dary grobowe znalezione we wnętrzu. Co więcej, w pitosie odnaleziono kości należące do dwóch osób, co świadczy o ponownym użyciu pitosa kilkadziesiąt lat później. Kości przynależące do starszego pochówku zostały przesunięte by zrobić miejsce dla drugiego ciała. W pitosie znaleziono różne przedmioty, takie jak ponad 30 cm długości zakrzywiony sztylet żelazny, dekorowane bransolety i pierścień wykonane z brązu, dobrze zachowaną brązową zapinkę, żelazną szpilę, brązowe dzwoneczki z żelaznymi sercami, kilkadziesiąt paciorków z pasty szklanej oraz kilka naczyń, w tym jedno zachowane w całości naczynie malowane.
Obok grobu w pitosie, na stanowisku Zeda Simoneti odkryto także zniszczone przez nielegalną działalność górniczą groby jamowe. W jednym z nich znajdowały się dobrze zachowane szczątki ludzkie, w tym czaszka oraz górna część kręgosłupa. Grób ten, podobnie jak grób w pitosie, również jest datowany na I-II wiek n.e. Jako dary grobowe znaleziono w pełni zachowane naczynie o czarnej, wypolerowanej powierzchni oraz około 200 paciorków z pasty szklanej, które znajdowały się wokół szyi zmarłego. Część darów grobowych zniknęła lub została bezpowrotnie zniszczona w XX wieku, co jest związane z ograbieniem niektórych grobów i ich poważnym uszkodzeniem podczas prób nielegalnego wydobycia manganu w tej części stanowiska archeologicznego oraz działalność eksploracyjną „poszukiwaczy skarbów”.
Pierwsze badania na stanowisku Zeda Simoneti już teraz pozwoliły na nowe odkrycia, lepsze zrozumienie historii i kultury tego regionu, a także na ukazanie wielowarstwowości stanowiska, skomplikowanej przeszłości tak osady, jak również odkrytego właśnie cmentarzyska oraz wszelkich zmian, jakie zachodziły na tym terenie. Badania odbyły się dzięki nieocenionej pomocy ze strony Instytutu Polskiego w Tbilisi, a także burmistrza gminy Terjola, Manuchara Robakidze, pierwszego zastępcy burmistrza Zviada Bazadze, oraz dyrektora Miejskiego Centrum Kultury, Sztuki i Turystyki w Terjoli, Soso Devidze, którzy współfinansowali badania ratunkowe w Zeda Simoneti w sezonie 2024.
