Multimedialna wystawa w Galerii Arka w Wilnie przygotowana przez Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu. Dopełnieniem projektu będzie druga wystawa w  Galerii „Meno parkas” w Kownie w 2022.

Terminy wystaw:
Wilno: 26.11 – 31.12.2021, otwarcie wystawy 26.11.2021 r. o godz. 18.00 w galerii „Arka” (Aušros Vartų g. 7)
Kowno: 03 – 26.06.2022

Kurator: Krzysztof Stanisławski
Kurator ze strony litewskiej: Arvydas Zalpys
Koordynatorki: Paulina Kuhn, Izabella Stanisławska
Koordynatorzy programu filmowego: Radosław Osiński, Piotr Waśniewski
Produkcja: Wojciech Ruminski
Koordynatorzy po stronie litewskiej: Airida Rekstyte, Pavilas Romanauskas
Partnerzy: Związek Artystów Litewskich w Wilnie i Kownie, Muzeum Kinematografii w Łodzi
Współpraca: Instytut Polski w Wilnie

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach Programu „Kultura inspirująca”

Ideą projektu jest przybliżenie postaci Władysława Starewicza, autora pierwszych w historii kina lalkowych animacji wraz z promocją jego dorobku na arenie międzynarodowej – w kooperacji polsko-litewskiej. Życiorys Starewicza oddaje wspólnotę doświadczeń, łączących oba kraje, wskazując wspólne, skomplikowane, koleje ich losów.

Syn powstańca styczniowego, Aleksandra Starewicza i Antoniny Legęckiej urodził się w Moskwie (1882). Po śmierci matki został wysłany do dziadków w Kownie, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. W 1912 przeniósł się z rodziną do Moskwy, w 1919 uciekł przed bolszewikami do Paryża i tam spędził resztę życia. Zmarł w Fontenay-sous-Bois (1965).

W encyklopediach określany jest jako rosyjski filmowiec o polskich korzeniach, tworzący we Francji. W literaturze przedmiotu stosowana jest różna pisownia jego imienia i nazwiska m.in. Ladislaw Starewicz czy Vladislavas Starevicius. Dla nas pozostanie Władysławem Starewiczem, ponieważ do końca życia podkreślał swoją polskość.

Dorobek twórczy Starewicza obejmuje 45 pozycji. Pierwsza animacja lalkowa „Walka jelonków” powstała w 1910, gdy podjął pracę w kowieńskim Muzeum Miejskim, które zleciło mu wykonywanie dokumentacji filmowej. Aby podołać wyzwaniu, Starewicz zakupił kamerę. Wówczas powstał film pt. „Piękna Lukanida”, który zapoczątkował jego karierę. Od tego czasu realizował rozpowszechniane na całym świecie, m.in. w USA i Chinach, filmy lalkowe. Uznawany za klasyka animacji, nazywany „europejskim Disneyem”, pozostaje jednak niewystarczająco rozpoznawalny w Polsce i na Litwie. Niezasłużenie, pionierów kinematografii światowej mamy niewielu, a jego filmy inspirowały największych twórców kina: Tima Burtona, braci Quay czy Wesa Andersona. Jest artystą uniwersalnym, dlatego tak istotna jest świadomość posiadania go w narodowych zasobach, upowszechnianie jego dziedzictwa nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami.

Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu realizuje w ramach projektu dwie ekspozycje poświęcone artyście, a powstałe w oparciu o kolekcje polskie i francuskie, zawierające: fotografie Starewicza dla polskich pism krajoznawczych z początku XX w., oryginalne projekty scenografii filmowej i kostiumów lalek, a jako dopełnienie – wybór bogato ilustrowanych recenzji i wywiadów z prasy z lat 20., 30., 50. XX w. I oczywiście filmy animowane Starewicza z okresu kowieńsko-moskiewskiego.

Jako lokalizację projektu wybrano dwa miasta, związane z biografią artysty: Wilno, gdzie artysta podjął studia malarskie i Kowno, gdzie spędził dzieciństwo i młodość oraz rozpoczął działalność artystyczną, najpierw jako malarz i rysownik satyryczny, fotograf, wreszcie – filmowiec.

Wystawa wileńska (2021) postawi nacisk na międzynarodowy zasięg oraz znaczenie twórczości Starewicza i zostanie zaprezentowana w reprezentacyjnych salach Galerii Arka, największej galerii Związku Artystów Litewskich w Wilnie.

Wystawa w Kownie (2022), wówczas Europejskiej Stolicy Kultury, skupi się na okresie kowieńskim, moskiewskim, ale i francuskim oraz dokonaniach artysty w zakresie fotografii, malarstwa, rysunku satyrycznego i pierwszych animacji. Będzie miała miejsce w usytuowanej w centrum miasta Galerii Meno parkas. Również tu odbędą się pokazy filmów, które zostaną zaprezentowane na monitorach i ścianach galerii (wyświetlanych za pomocą projektorów).