Instytut Polski w Wilnie kontynuuje współpracę z czasopismem literackim „Metai”. W najnowszym numerze miesięcznika (2025, nr 8-9) ukazał się fragment książki-pamiętnika „Osamotnienie. Pamiętniki z lat 1932-1942”, której autorem jest Odo Bujwid – urodzony w Wilnie wybitny bakteriolog, higienista i działacz społeczny.

O. Bujwid rozpoczął pisanie pamiętnika w 1932 r., po śmierci ukochanej żony i towarzyszki pracy Kazimiery. Początkowo miał on formę listów do żony, następnie przybrał formę regularnego pamiętnika. Niecodziennie go pisał, ale aż do śmierci w noc bożonarodzeniową 1942 r. W zapiskach z okresu II wojny światowej można odnaleźć paralele z aktualnymi realiami. Pamiętnik przyjmuje postać wspomnień młodości, współpracy z wybitnymi bakteriologami Pasteurem i Kochem, a także późniejszych prac badawczych, społecznych oraz życia rodzinnego. Książka jest źródłem ważnych przemyśleń Odo o jego rozdarciu pomiędzy byciem jednocześnie pracownikiem naukowym i działaczem społecznym. Z pamiętnika wynika, że O. Bujwid był osobą niezwykle błyskotliwą i ciekawą.

Książkia-pamiętnik ukazała się drukiem w 1990 r., a wydawcy – Danuta i Tadeusz Jarosińscy, nadali jej tytuł: „Osamotnienie. Pamiętniki z lat 1932-1942”. Oryginał pamiętnika jest przechowywany w Muzeum O. Bujwida w Krakowie.

Wspomnienia najbardziej znanego polskiego bakteriologa można przeczytać w języku litewskim, w tłumaczeniu Rimvydasa Strielkūnasa. W „Metai“ ukazały się fragmenty od końca 1933 r. do połowy 1934 r.: www.zurnalasmetai.lt

Miłej lektury!

Odo Feliks Kazimierz Bujwid (1857-1942)

Reprezentuje wybitne grono osób, które istotnie przyczyniły się do rozwoju nauki nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie. Jako ponadprzeciętny uczeń Roberta Kocha i Ludwika Pasteura uznawany jest za prekursora bakteriologii w Polsce i Europie.

Urodził się w Wilnie jako syn niemajętnego małżeństwa. Dzieciństwo i wczesna młodość upłynęły mu w bardzo trudnych warunkach rodzinnych i materialnych. Odo, zmuszony sytuacją do pomocy rodzinie, z trudem godził naukę w gimnazjum z zarabianiem korepetycjami. W 1879 r. jako eksternista Bujwid zdał maturę, a następnie podjął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Później studiował u słynnych naukowców Roberta Kocha i Ludwika Pasteura. W swoim domu założył pierwsze w Polsce laboratorium bakteriologiczne.

W 1886 r. ożenił się z Kazimierą z domu Klimontowicz – działaczką społeczną, jedną z najwybitniejszych postaci polskiego ruchu feministycznego tamtych czasów. Miał z nią cztery córki – Kazimierę, Zofię, Jadwigę i Helenę oraz dwóch synów – Stanisława i Jana. Odo i Kazimierę wyróżniły liczne osiągnięcia na tle społecznym, m.in. podejmowali oni walkę o możliwość podjęcia przez kobiety studiów wyższych.

Można by rzec, że O. Bujwid był człowiekiem nowoczesnym, nie tylko ze względu na poglądy wyprzedzające epokę, ale także ze względu na swoją działalność. Był nie tylko pracownikiem naukowym i aktywnym działaczem społecznym. Zaangażował się w życie polityczne. Pracował w radzie miasta. Wykładał na uniwersytecie, aktywnie propagował język esperanto. Działał na rzecz poprawy stanu zdrowia i jakości życia społeczeństwa. Nie pił wódki i nie grał w karty. Na emeryturze oddawał się z pasją swoim zainteresowaniom rolniczym, hodowli zwierząt, wędkarstwu i polowaniom. Dużo czytał, napisał około 400 publikacji. Nie sposób wymienić wszystkich zainteresowań i osiągnięć tego wielkiego uczonego.

Jego ciało pochowano na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.