6 listopada 2025 r. rozpoczyna się jeden z największych festiwali filmowych na Litwie – Europejski Festiwal Filmowy „Scanorama”. Instytut Polski w Wilnie tradycyjnie jest partnerem festiwalu, a w programie nie zabraknie polskich akcentów.
„Pociągi” w reżyserii Macieja Drygasa – zdobywca Nagrody Głównej w Konkursie Głównym oraz nagrody za montaż na największym festiwalu filmów dokumentalnych na świecie IDFA w Amsterdamie – będą filmem zamknięcia tegorocznej edycji Europejskiego Festiwalu Filmowego „Scanorama”.
W Konkursie Głównym zaprezentowany zostanie film Piotra Winiewicza „Czy maszyny śnią o śmierci?”, a przewodniczącym jury Konkursu Głównego będzie polski reżyser i scenarzysta Piotr Dumała.
W programie litewskich premier (lit. Lietuviškų filmų premjeros) znalazł się film „Wojna o sztukę” w reżyserii Andrzeja Miękusa – estońsko-polsko-litewska koprodukcja, wyświetlana w Konkursie Filmów Dokumentalnych tegorocznego Warszawskiego Festiwalu Filmowego.
W Konkursie Filmów Krótkometrażowych znalazły się cztery polskie realizacje: „Balony” (reż. Jakub Michnikowski), „Entropia” (reż. Anna Fam-Rieskaniemi), „Ludzie i rzeczy” (reż. Damian Kosowski) oraz „Stymulanty & Empatogeny” (reż. Mateusz Pacewicz).
Podczas organizowanego w ramach Festiwalu wydarzenia branżowego SCA Kryptys odbędą się warsztaty mistrzowskie (masterclassy) dwóch cenionych polskich filmowców – Macieja Drygasa i Piotra Dumały.
Tegoroczny festiwal odbędzie się w dniach 6-23 listopada 2025 w dziesięciu miastach Litwy – w Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Szawlach, Poniewieżu, Olicie, Mariampolu, Gorżdach, Wyłkowyszkach i Wisaginii. Bilety, abonamenty i akredytacje do nabycia internetowo: https://scanorama.lt/lt/bilietai.
POLSKIE FILMY W PROGRAMIE FESTIWALU:
POCIĄGI (Film zamknięcia)
2024, 81 min, Polska, Litwa
Reżyseria: Maciej Drygas
Montaż: Rafał Listopad
„Pociągi” to artystyczna, refleksyjna podróż przez XX wiek, stworzona wyłącznie z archiwalnych materiałów filmowych. W tym pozbawionym słów pełnym piękna i goryczy filmie, zachwyt podróżą staje się przekleństwem, a łzy radości mieszają się z bólem rozpaczy. W ścieżce dźwiękowej filmu wykorzystano fragmenty utworu „Compartment 2, car 7” Pawła Szymańskiego.
SEANSE:
16 listopada, godz. 18:00, Arlekinas (Kłajpeda)
16 listopada, godz. 19:00, Forum Cinemas Vingis, sala 7
16 listopada, godz. 19:00, Forum Cinemas w Kownie, sala 2
23 listopada, godz. 17:30, Garsas (Poniewież), duża sala
23 listopada, godz. 19:00, Forum Cinemas w Szawlach, sala 5
23 listopada, godz. 19:00, Dainava (Olita)
CZY MASZYNY ŚNIĄ O ŚMIERCI? (Konkurs Główny)
2024, 85 min, Dania, Niemcy, USA
Film w języku angielskim i niemieckim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Piotr Winiewicz
Scenariusz: Kaspar*, Anna Juul, Piotr Winiewicz
Tajemnicza śmierć pracownika fabryki Dorema Clery w Getunkirchenburgu zadziwia Wernera Herzoga, który rozpoczyna własne śledztwo. Ale narrator filmu – Herzog – nie jest tym, kogo znamy z charakterystycznego głosu, a film nie jest filmem, którego oczekujemy. „Nawet za 4500 lat sztuczna inteligencja nie zrobi lepszego filmu ode mnie” – zapowiedział kiedyś Herzog. Piotr Winiewicz zatrudnia do napisania scenariusza Kaspara, czyli model AI, żeby przekonać się, czy to prawda. Na podstawie filmów Herzoga sztuczna inteligencja tworzy hybrydowy film, składający się z fabularnej narracji niepozbawionej autorefleksji, która łączy się z dokumentalną narracją – rozmowami z artystami, filozofami i naukowcami o pojęciu oryginalności, autentyczności, nieśmiertelności oraz duszy w dobie AI.
SEANSE:
7 listopada, godz. 21:30, Forum Cinemas Vingis, sala 7
11 listopada, godz. 16:40, Forum Cinemas Vingis, sala 10
11 listopada, godz. 18:30, Forum Cinemas w Kownie, sala 5
WOJNA O SZTUKĘ (Lietuviškų filmų premjeros)
2025, 90 min, Estonia, Polska, Litwa
Film w języku angielskim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Andrzej Miękus
Scenariusz: Andrzej Miękus
24 lutego 2022 roku, w dniu inwazji, lokalizacje ukraińskich muzeów w Google zostają wyłączone, a ukraińska sztuka schodzi do podziemia. W obliczu zagrożenia dla ośrodków kultury powstaje armia ochotników do ochrony ukraińskiego dziedzictwa artystycznego przed zniszczeniem. Bez oficjalnych wytycznych, uzbrojeni jedynie w determinację, wyruszają, ryzykując życie, aby chronić artefakty i zachować tożsamość kulturową Ukrainy. Tysiące dzieł sztuki ginie, zostaje zniszczonych lub zrabowanych przez najeźdźców. Dzięki walce bohaterskich ochotników większość tego bezcennego dziedzictwa kulturowego jest obecnie ukryta. „Wojna o sztukę” to opowieść o odporności w obliczu zniszczenia, gdzie walka o ocalenie sztuki jest walką o ocalenie narodu.
SEANSE:
15 listopada, godz. 18:30, Forum Cinemas Vingis, sala 8
16 listopada, godz. 15:00, Forum Cinemas w Kownie, sala 5
BALONY (Konkurs Filmów Krótkometrażowych)
2025, 30 min, Polska
Film w języku polskim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Jakub Michnikowski
Scenariusz: Jakub Michnikowski
Obsada: Michał Jarmicki, Izabela Noszczyk, Maria Łagan, Maksym Jasionowski
Tragikomiczna opowieść o rodzinie, której ojciec (Maniek) wierzy, że próba pobicia absurdalnego rekordu świata przyniesie rozwiązanie problemów rodziny. Ciężar codziennego życia spoczywa na barkach żony (Miłki), która opiekuje się dziećmi. Nagle iluzje Mańka pękają jak balon.
SEANSE:
13 listopada, godz. 16:00, Forum Cinemas Vingis, sala 11 – w ramach bloku I (5 filmów krótkometrażowych)
ENTROPIA (Konkurs Filmów Krótkometrażowych)
2024, 27 min, Polska
Film w języku polskim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Anna Fam-Rieskaniemi
Scenariusz: Anna Fam-Rieskaniemi
Obsada: Aleksandra Duong, Adam Wietrzyński, Viet Anh Do
Społeczna entropia rodzi się na granicy zderzenia kultur. W jednej z nich żyje Mây, wietnamka wychowana w Polsce, która musi wybierać między rodziną a własnym szczęściem. Bohaterka podejmuje bulwersującą decyzję, która wydaje się wybawieniem, ale jest niczym innym jak wejściem do nowego więzienia, choć na własnych zasadach.
SEANSE:
14 listopada, godz. 16:00, Forum Cinemas Vingis, sala 11 – w ramach bloku III (6 filmów krótkometrażowych)
LUDZIE I RZECZY (Konkurs Filmów Krótkometrażowych)
2024, 20 min, Polska
Film w języku polskim i ukraińskim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Damian Kosowski
Scenariusz: Damian Kosowski
Obsada: Oksana Cherkashyna, Kira Makidon, Stanislav Voitsekhovskyi, Grażyna Misiorowska
Ukraina, 2028 rok. Wojna się skończyła, pozostaje uporządkowanie trudnych spraw. W sali gimnastycznej w równych odstępach ustawione są stoły, a na nich leżą białe worki z ekshumowanymi ciałami ofiar rosyjskiej agresji. Rodziny czekają na korytarzu, by zidentyfikować bliskich. 34-letnia Olena przyjeżdża z ośmioletnią córką Kirą i swoim przyjacielem Tymurem, aby odebrać wyniki badań DNA, potwierdzające, że jej zaginiony podczas wojny mąż Ilya nie żyje. Konfrontacja z ekshumowanymi ciałami ofiar rosyjskiej agresji zmusi ją do dokonania wyboru między teraźniejszością a światem, który przeminął.
SEANSE:
13 listopada, godz. 18:40, Forum Cinemas Vingis, sala 11 – w ramach bloku II (6 filmów krótkometrażowych)
STYMULANTY & EMPATOGENY (Konkurs Filmów Krótkometrażowych)
2024, 25 min, Polska
Film w języku polskim z litewskimi oraz angielskimi napisami.
Reżyseria: Mateusz Pacewicz
Scenariusz: Mateusz Pacewicz
Obsada: Michał Murawski, Gracjan Kosyl, Anita Sokołowska, Grzegorz Małecki, Andrzej Konopka
Antek (18 l.), dobrze ułożony i skryty nastolatek z bogatej rodziny, pod pretekstem kolejnej transakcji narkotykowej zaprasza do swojej willi handlarza narkotyków – Kubę (18 l.), w którym jest beznadziejnie zakochany. Antek nie wie jednak, że Kuba odwiedza go z misją, którą otrzymał od przełożonych: ojca (47) i brata (26). Dilerska rodzina podejrzewa, że Antek sprzedaje z zyskiem w swojej szkole kupowany od nich co tydzień mefedron, więc Kuba ma zbadać sytuację.
Scenariusz „Stymulanty & Empatogeny” zdobył nagrodę główną w kategorii FILM 15 MINUT w Konkursie Scenariuszowym Script Pro ufundowaną przez Fundację Kyoto-Kraków. Oprócz nagrody finansowej i bezpłatnych konsultacji scenariuszowych w Szkole Wajdy, Mateusz Pacewicz otrzymał możliwość zrealizowania filmu na podstawie swojego scenariusza przez Wajda Studio we współpracy z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.
SEANSE:
14 listopada, godz. 18:40, Forum Cinemas Vingis, sala 11 – w ramach bloku IV (6 filmów krótkometrażowych)
GOŚCIE FESTIWALU:
Piotr Dumała – polski reżyser, scenarzysta i scenograf filmów animowanych i fabularnych. Absolwent Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie. Laureat ponad stu polskich i międzynarodowych nagród za twórczość filmową. Autor plakatów, ilustracji prasowych i książkowych oraz komiksów. Poeta, autor tekstów piosenek i opowiadań. Wynalazca techniki animacji na płytach gipsowych. Odznaczony srebrnym i złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
Maciej Drygas – polski reżyser filmów dokumentalnych i słuchowisk radiowych, scenarzysta oraz producent. Jego prace zdobyły liczne prestiżowe nagrody, w tym Europejską Nagrodę Filmową za najlepszy film dokumentalny za „Usłyszcie mój krzyk” (1991), Prix Italia za słuchowisko radiowe „Last Will” (1992), Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Telewizyjnym w Monte Carlo za „Stan nieważkości” (1995) oraz nagrodę za najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny na festiwalu Cinema Verité w Teheranie za „Abu Haraz” (2013). Jest pomysłodawcą i założycielem Filmoteki Narodowej w Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie.
