10.10.2018 Aktualności

Prezydent Andrzej Duda wraz z Ocalonymi oddał hołd polskiemu dyplomacie, który uratował co najmniej 800 Żydów

Polski konsul Konstanty Rokicki wraz ze współpracownikami z tzw. Grupy Ładosia w latach 1942–43 przyczynił się do uratowania przed Zagładą ponad 800 Żydów z Holandii, Polski, Niemiec, Austrii, Francji, Słowacji i innych krajów Europy. Co najmniej dwudziestu Ocalonych żyje do dziś. 9 października na cmentarzu w Lucernie zostanie odsłonięty nowy nagrobek konsula Rokickiego. W ceremonii odsłonięcia pomnika wziął udział prezydent Andrzej Duda i kilkudziesięcioosobowa grupa żyjących Ocalonych, ich rodzin oraz potomków Ratujących.

Zmarły w zapomnieniu w 1958 roku były konsul Rzeczpospolitej Polskiej w Bernie Konstanty Rokicki w czasie wojny własnoręcznie sfałszował ponad tysiąc paragwajskich paszportów. Pomogły one uratować przeszło 800 osób przed śmiercią, na którą masowo skazywała Żydów europejskich decyzja Niemców o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. Proceder polegał na kupowaniu za łapówki blankietów paszportowych in blanco, które następnie wystawiano na nazwiska przesłane do Berna przez organizacje żydowskie, kontaktujące się z ruchem oporu w gettach.

Rokicki działał za wiedzą i zgodą swoich przełożonych: ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Szwajcarii Aleksandra Ładosia i jego zastępcy Stefana Ryniewicza. To oni zapewnili akcji ochronę dyplomatyczną i przekonali władze neutralnej Szwajcarii, by nie przeszkadzały w nielegalnym procederze. Pozostałymi filarami projektu byli Juliusz Kuehl – niespełna trzydziestoletni doktor ekonomii pochodzenia żydowskiego, odpowiedzialny za kontakt z organizacjami żydowskimi – oraz przedstawiciele Światowego Kongresu Żydów, dr Abraham Silberschein, i religijnej Agudy Israel, rebbe Chaim Eiss, którzy szmuglowali dokumenty do gett.

Paszporty pozwalały ich posiadaczom udawać cudzoziemców – co zwalniało ich z wywózki do obozów zagłady. Zamiast tego trafiali oni do obozów i podobozów dla internowanych. W ten sposób wielu z nich przeżyło wojnę – tym bardziej, że wskutek interwencji polskiego rządu londyńskiego Paragwaj i kilka innych krajów Ameryki Łacińskiej tymczasowo uznało wypisane przez konsula Rokickiego paszporty.

Historia konsula Rokickiego i jego współpracowników przez lata była słabo znana. Więcej szczegółów na jej temat przyniosły publikacje ostatnich lat, wykorzystujące m.in. utajnione przez lata dokumenty szwajcarskiej policji. Wynika z nich, że władze Szwajcarii podejrzewały, że paszporty paragwajskie są dziełem polskiego konsula. Przypuszczenia te potwierdziła odnaleziona przez Ambasadę RP w Bernie pod koniec 2017 roku oryginalna notatka Rokickiego, której styl pisma odpowiada stylowi na zachowanych paszportach.

 

Wstępne badania nad tzw. listą Ładosia, na której znajdują się nazwiska wszystkich, dla których przygotowano paszporty, prowadzone przez polskich dyplomatów, Instytut Pileckiego, przy wsparciu Żydowskiego Instytutu Historycznego, IPN oraz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau pozwoliły ustalić, że wśród dotychczas zidentyfikowanych ocalonych znajdują się przedwojenni obywatele Holandii, Polski, Niemiec, Austrii, Francji, Słowacji i kilku innych krajów. Co najmniej dwudziestu ocalonych żyje do dziś.

 

Lista obejmuje m.in. naczelnego rabina Holandii, przyjaciółkę Anny Frank oraz kilku profesorów izraelskich uniwersytetów. Paszporty Paragwaju posiadali również przywódcy powstania w getcie będzińskim i żydowskiego ruchu oporu na Słowacji, a także wielu późniejszych autorów wspomnień. Co najmniej jeden Ocalony po latach od omawianych wydarzeń poległ w wojnie o niepodległość Izraela. Na jednym z paragwajskich dokumentów figuruje dr Leon Rothfeld wraz z rodziną, której członkiem był także późniejszy Minister Spraw Zagranicznych RP Adam Rotfeld.

 

Ceremonia na cmentarzu w Lucernie odbyła się 9 października. Prezydent RP Andrzej Duda złożył wieniec na odbudowanym nagrobku. Hołd konsulowi Rokickiemu oddali także Ocaleni, ich rodziny i potomkowie Ratujących, a także przedstawiciele MSZ, korpusu dyplomatycznego oraz szwajcarscy Żydzi i Polonia.

Scheduled Aktualności