Wręczenie Nagrody Transatlantyk, przyznawanej od 2005 roku przez Instytut Książki, odbyło się w krakowskim Collegium Maius. Miejsce to jest sercem najstarszego w Polsce Uniwersytetu Jagiellońskiego założonego w 1364 roku przez króla Kazimierza Wielkiego.

Kapituła nagrody,  złożona z uznanych badaczy literatury, tłumaczy i ludzi kultury w tym roku doceniła 45-letnią pracę translatorską profesora Uniwersytetu Bukareszteńskiego, wybitnego polonisty i tłumacza Constantina Geambaşu. Obradom ekspertów przewodniczył dyrektor Instytutu Książki Dariusz Jaworski, a w skład kapituły weszli: Laurence Dyèvre, Ksenia Starosielska, Elżbieta Tabakowska i Jerzy Jarzębski.

Profesor Geambaşu (ur. 1948), slawista i polonista, jest jednym z najwybitniejszych w ostatnich dekadach tłumaczy literatury polskiej na język rumuński, a także jej niestrudzonym popularyzatorem. Przełożył ponad 50 polskich książek (proza, eseistyka, poezja, teoria literatury), które ukazały się w najbardziej prestiżowych wydawnictwach rumuńskich.

Dzięki prof. Geambaşu Rumunii mogą dziś czytać w swoim języku między innymi trzech polskich noblistów w dziedzinie literatury: Czesława Miłosza („Zniewolony umysł”, „Rodzinna Europa”, „Ziemia Ulro”, „Widzenia nad Zatoką San Francisco”, Antologia „Aksamitny most”), Wisławę Szymborską (m.in. „Pod jedną gwiazdą”, „Rzeka Heraklita”) i Władysława Reymonta („Ziemia obiecana”), a także wiele dzieł Stanisława Lema (m.in. „Golem XIV”,  „Eden” i „Solaris”), „Pana Cogito” Zbigniewa Herberta, „Opętanych” Witolda Gombrowicza czy „Początek” Andrzeja Szczypiorskiego.

Osobną pozycję w przekładach prof. Geambaşu stanowi polska klasyka: „Kordian” Juliusza Słowackiego, „Treny” Jana Kochanowskiego, „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego czy antologia „Łąka” Bolesława Leśmiana, a także przekłady wielu współczesnych autorów i myślicieli, w tym antologia poezji Tadeusza Różewicza 1947-2013 (rum. tytuł „Poem deschis”), wiersze księdza Jana Twardowskiego, proza Wojciecha Kuczoka, Olgi Tokarczuk, Doroty Masłowskiej, dzieła filozoficzne Leszka Kołakowskiego oraz pisma papieża Jana Pawła II.

Fragmenty przekładów autorstwa prof. Geambaşu ukazują się często w rumuńskiej prasie, a tutejsza krytyka literacka wysoko ceni jego talent i wyczucie językowe, jak również bogactwo i obrazowość używanego przez niego języka. Wyrazem tego uznania jest choćby otrzymana w 2015 roku nagroda „Książka Roku 2014” za przekład Mojego wieku Aleksandra Wata, przyznana przez Oddział Tłumaczy Związku Literatów Rumuńskich.

– Nagroda Transatlantyk dla każdego tłumacza literatury polskiej na świecie jest symbolem uznania zasług w promowaniu i wspieraniu polskiej literatury i kultury za granicą. Uważam, że jest jednocześnie znakiem docenienia strefy kulturowej, z której pochodzi tłumacz – w tym wypadku kultury rumuńskiej- uważa prof. Constantin Geambaşu. – To pożądana nagroda, motywująca tłumaczy do pracy w równym rytmie, zważywszy na dużą ilość nominowanych, wśród których rocznie jest 40-50 osób z całego świata. Dla mnie osobiście, nagroda ta jest zwieńczeniem całej kariery zawodowej. W ciągu czterdziestu lat pracy przykładałem wagę nie tylko do wykładania literatury i kultury polskiej na uniwersytecie, lecz także do promowania jej na rynku książki, przez tłumaczenia, przedmowy do wydań, konferencje i sympozja- dodaje laureat.

Nie do przecenienia jest także dorobek dydaktyczny i naukowy prof. Geambaşu. Polonista, absolwent Uniwersytetu Bukareszteńskiego i Warszawskiego jest niezwykle aktywnym pedagogiem. Od lat kieruje zespołem wykładowców języka polskiego na Uniwersytecie Bukareszteńskim, nauczając polskiej literatury, a także promując związki polsko-rumuńskie w dziedzinie kultury.

Oprócz kilkudziesięciu prac naukowych jest również autorem podręczników dla studentów oraz uczniów rumuńskich szkół podstawowych, w których nauczany jest  język polski.

W 2008 roku prof. Constantin Geambaşu został uhonorowany polskim Medalem Komisji Edukacji Narodowej przyznawanym za zasługi dla oświaty i wychowania, szczególnie w zakresie działalności dydaktycznej.

W uznaniu ogromnego wkładu prof. Constantina Geambaşu w dziedzinie przybliżania literatury polskiej w Rumunii, Instytut Polski w Bukareszcie zgłosił jego kandydaturę do Nagrody Transatlantyk.

– Przyznanie tego wyróżnienia rumuńskiemu tłumaczowi, to oczywiście wielkie święto profesora Geambaşu, ale też tutejszej polonistyki. Za sprawą jej absolwentów i wykładowców od lat Polska i Rumunia są sobie bliższe. Literatura jest przecież doskonałym kluczem do zrozumienia historii, ale i współczesnych relacji między naszymi narodami– mówi Agnieszka Skieterska, dyrektor Instytutu Polskiego w Bukareszcie. – Mam nadzieję, że dzięki programowi translatorskiemu Instytutu Książki, który wspiera publikację i promocję polskiej literatury na świecie, doskonałym tutejszym wydawcom, pracy wybitnych tłumaczy, a także naszym 15-letnim już działaniom w Bukareszcie, twórczość polskich pisarzy i poetów nadal będzie w Rumunii chętnie wydawana i czytana przez kolejne pokolenia. 

Transatlantyk to doroczna nagroda dla najwybitniejszych popularyzatorów literatury polskiej na świecie przyznawana przez Instytutu Książki, polską narodową instytucję kultury utworzoną w 2004 roku, której celem jest promocja polskiej literatury na świecie oraz popularyzacja książek i czytelnictwa w kraju. Jej  laureatami mogą być tłumacze, wydawcy, krytycy lub animatorzy życia kulturalnego. Nagrodę stanowi 10 tys. euro oraz statuetka autorstwa Łukasza Kieferlinga. W 2016 roku została przyznana po raz 12.

Do nagrody mogą kandydować wyłącznie obywatele innych państw (w tym Polacy z obcym paszportem) zgłaszani przez polskie i zagraniczne instytucje zajmujące się upowszechnianiem kultury, ośrodki naukowe, wydawnictwa, stowarzyszenia twórcze, a także osoby prywatne.

Osoby zainteresowane literaturą polską dostępną w języku rumuńskim oraz polskim Instytutu Polski w Bukareszcie zaprasza do swojej mediateki >>> LINK do http://culturapoloneza.ro/mediateca.html  

Laureaci Nagrody  Transatlantyk:

2005 – Henryk Bereska (Niemcy) – pochodzący ze Śląska wybitny tłumacz literatury polskiej na niemiecki

2006 – Anders Bodegård (Szwecja) – dobrze znany w Polsce tłumacz i popularyzator literatury polskiej w Szwecji

2007 – Albrecht Lempp (Niemcy) – współtwórca sukcesu Polski jako gościa honorowego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie, tłumacz m. in. Głowackiego i Pilcha
2008 – Ksenia Starosielska (Rosja) – przekładająca od lat 60-tych polską prozę na język rosyjski
2009 – Biserka Rajčić (Serbia) – tłumaczka polskich poetów, filozofów, literaturoznawców, znawczyni polskiej awangardy

2010 – Pietro Marchesani (Włochy) – promotor twórczości Wisławy Szymborskiej we Włoszech
2011 – Vlasta Dvořáčková (Czechy) – zasłużona popularyzatorka poezji polskiej w Czechach
2012 – Yi Lijun (Chiny) – literaturoznawczyni, tłumaczka m. in. „Dziadów”, „Trylogii” i „Zniewolonego umysłu”

2013 – Karol Lesman (Holandia) – znawca Witkacego, tłumacz kanonu prozy polskiej na niderlandzki
2014 – Bill Johnston (Stany Zjdenoczone) – wybitny tłumacz, badacz polskiej kultury i języka oraz profesor literatury porównawczej na Indiana University w USA

2015 – Laurence Dyèvre (Francja) –  autorka około sześćdziesięciu przekładów, głównie polskiej prozy XX wieku.

2016 – Constantin Geambaşu (Rumunia) –  tłumacz literatury polskiej na język rumuński, profesor Uniwersytetu Bukareszteńskiego, autor ponad pięćdziesięciu przekładów, w tym kanonu polskiej prozy i poezji.