Powoływane decyzją ministra spraw zagranicznych Instytuty Polskie są ważnym narzędziem polskiej polityki zagranicznej. Głównym zadaniem sieci Instytutów  jest realizacja przesłania polskiej dyplomacji publicznej: dbania o dobre imię Polski i jej nieskazitelny wizerunek, w szczególności poprzez zapewnienie polskiej obecności w przedsięwzięciach międzynarodowych oraz nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z zagranicznymi partnerami z dziedziny kultury, edukacji, nauki i życia społecznego.

Działalność Instytutów Polskich ma na celu promocję współczesnej Polski – państwa nowoczesnego, aktywnego na arenie międzynarodowej, przykładu pokojowych, zakończonych sukcesem przemian politycznych i gospodarczych. Ponadto istotne jest eliminowanie nieprawdziwych stereotypów i krzywdzących dla nas, jednostronnych opinii dotyczących najnowszej historii naszego kraju.

Instytuty Polskie podejmują konsekwentne działania w celu dotarcia do właściwego kręgu odbiorców. Współpracują w państwach przyjmujących z lokalnymi instytucjami kultury, organizacjami polonijnymi, ośrodkami badawczo-rozwojowymi i lokalnymi mediami.

Wielopłaszczyznowa działalność Instytutów Polskich dotyczy działań z zakresu szeroko rozumianej dyplomacji publicznej oraz budowania pozytywnego wizerunku Polski za granicą, takich jak: polityka informacyjna, gospodarka, historia, kultura, edukacja, nauka, szkolnictwo i język, czy też sport i turystyka, a nawet sztuka kulinarna.

Instytuty Polskie uwzględniają w swej działalności budowanie grona przyszłych sprzymierzeńców w dziele popularyzacji polskiego dorobku – pracowników i studentów wydziałów polonoznawczych, polonistyk, slawistyk i studiów środkowoeuropejskich, a także pracują na rzecz udziału polskiej kadry naukowej w procesie kształcenia młodzieży w kraju urzędowania.

Finansowanie działalności Instytutów Polskich zapewnia Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Instytuty aktywnie wspierają również prezentację kultury polskiej za granicą realizowaną przez takie instytucje jak m. in.: Instytut Adama Mickiewicza, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Instytut Książki, Instytut Teatralny czy Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.