Rewolucjoniści kina i buntownicy, przedstawiciele Nowej Fali z krajów Wyszehradu zapraszają przed wielki ekran

17 czerwca w centrum filmowym „Skalvija” rozpoczyna się program  „Wyszehrad. Buntownicy Nowej Fali“, zorganizowany przez Instytut Polski w Wilnie we współpracy z ambasadami Czech, Słowacji i Węgier. Filmy przybliżą jeden z najważniejszych ruchów filmowych ubiegłego wieku –  Nową Falę oraz jej twórców z krajów Wyszehradzkiej Czwórki, którzy w oryginalny sposób rozwijali idee tego ruchu.

„Z okazji przewodnictwa Polski w Grupie Wyszehradzkiej postanowiliśmy przypomnieć widzom rozwinięty w tej części Europy w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ruch w kinematografii, który stanowił świeży powiew w kinie i życiu kulturalnym ówczesnej Europy. Cieszymy się, że do naszej inicjatywy z entuzjazmem przyłączyły się przedstawicielstwa pozostałych krajów wyszehradzkich” – zaznaczyła rozpoczynająca właśnie misję dyrektora Instytutu Polskiego w Wilnie dr Małgorzata Stefanowicz-Pecela.

W Europie Środkowo-Wschodniej Nowa Fala cieszyła się największą popularnością w Czechosłowacji. Cechami charakterystycznymi tamtejszych filmów są improwizowane dialogi, absurdalny humor i nieprofesjonalni aktorzy. Młodzi bohaterowie przeżywają przygody miłosne i buntują się przeciwko hipokryzji rodziców. Był to ulubiony motyw Nowej Fali po obu stronach żelaznej kurtyny, ale nieufność wobec starszego pokolenia w bloku sowieckim miała także konotację polityczną.

Prekursorem czechosłowackiej Nowej Fali był Słowak Štefan Ùher (1930–1993), który w roku 1962 nakręcił film „Słońce w sieci”/ „Saulė tinkle“ („Slnko v sieti”). Ùher wybrał bohaterów, dla których wcześniej nie było miejsca w krajowym kinie – młodzi, zagubieni w rzeczywistości, cyniczni i nieświadomi swoich uczuć. Reżyser zrezygnował z klasycznych reguł opowiadania, film zaskakiwał swoim dokumentalnym, a zarazem poetyckim charakterem. Dzięki nieprofesjonalnym aktorom, którzy zachowywali się i mówili na ekranie tak, jak i ich rówieśnicy, dzieło zyskiwało na autentyczności.

Film światowej sławy twórcy czechosłowackiej Nowej Fali Miloša Formana (1932–2018) „Pali się, moja panno”/ „Gaisrininkų balius“ („Hoří, má panenko”, 1967) nie podobał się ówczesnym władzom. Akcja filmu przenosi widzów do prowincjonalnego miasteczka, w którym strażacy chcą uczcić urodziny swego kierownika, odchodzącego wkrótce na emeryturę. Najlepszą formą uhonorowania zwierzchnika wydaje im się uczta z tańcami, wybory miss i loteria, jednak świętowanie zamienia się w farsę.

Za początek polskiej Nowej Fali uważa się trylogię Jerzego Skolimowskiego (ur. 1938), której bohaterem jest młodzieniec poszukujący samego siebie – alter ego reżysera. W programie wyszehradzkim znalazł się trzeci film trylogii „Bariera”/ „Barjeras“ (1966). Jest to dramat psychologiczny odbiegający od tradycji polskiego kina. Bohater próbuje przezwyciężać bariery wieku, statusu społecznego, konwencji i hierarchii, które dzielą go od rzeczywistości (niejasne; może „fałszują obraz rzeczywistości”?). Jednocześnie jest to analiza nastroju i samoświadomości młodego pokolenia. Poetycka rzeczywistość „Bariery” pełna jest symboli i metafor, towarzyszy jej stworzona do filmu muzyka Krzysztofa Komedy.István Szabó (ur. 1938) światowe uznanie uzyskał jako autor trylogii „Mefisto“ (1981), „Pułkownik Redl“ (1984) i „Hanussen“ (1988). Przedmiotem zainteresowania węgierskiego filmowca był wpływ historii na człowieka. Chociaż na Węgrzech nie ukształtował się odrębny ruch Nowej Fali, w stylu Szabó wyraźnie widać wpływ nurtu francuskiego. W „Filmie o miłości“/„Filme apie meilę“ („Szerelmesfilm“, 1970), który wyświetlimy w ramach programu wyszehradzkiego, przeplatają się kroniki filmowe i subiektywne wizje, a osobiste wspomnienia bohatera, udającego się do Francji na spotkanie z byłą dziewczyną, przeplatają się z wydarzeniami historycznymi i powstaniem 1956 roku.

Program filmowy będzie wyświetlany w dn. 17-27 czerwca w centrum filmowym „Skalvija”. Filmy przedstawią krytyczki filmowe Rasa Paukštytė oraz Izolda Keidošiūtė.

Program filmowy „Wyszehrad. Buntownicy Nowej Fali“:

• Barjeras / Bariera, Jerzy Skolimowski, 1966
• Saulė tinkle / Słońce w sieci („Slnko v sieti“), Štefan Ùher, 1962 
• Gaisrininkų balius / Pali się moja panno („Hoří, má panenko“),  Miloš Forman, 1967
• FIlmas apie meilę / Film o miłości („Szerelmesfilm“), István Szabó, 1970

Sprzedaż biletów: www.tiketa.lt lub w kasach centrum filmowego „Skalvija“.

Link do wydarzenia na Facebooku: https://fb.me/e/HyJ3fTT7

Dodatkowa informacja:
Odeta Venckavičienė
Koordynator projektów Instytutu Polskiego w Wilnie
odeta.venckaviciene@instytutpolski.pl
+370 5 232 9775