Wystawa „Trudny wiek. Szapocznikow-Wajda-Wróblewski” – to największy i najbardziej ambitny projekt Muzeum Sztuki Współczesnej MO w Wilnie. Na wystawę składa się około 120 prac z 5 krajów. Eksponaty wypożycza 25 międzynarodowych muzeów, galerii i kolekcji prywatnych.
Wystawa prezentuje twórczość trojga przedstawicieli pokolenia „zarażonych wojną”: malarza Andrzeja Wróblewskiego (1927–1957), rzeźbiarki Aliny Szapocznikow (1926–1973) i reżysera Andrzeja Wajdy (1926–2016). Łączy ich nie tylko zbliżona data urodzenia i wczesna utrata ojca, ale też podobieństwo doświadczeń związanych z miejscem i czasem dojrzewania: okresem II wojny światowej w okupowanej Polsce. To, czego byli uczestnikami i świadkami, naznaczyło w sposób bardzo szczególny zarówno ich życie, jak i twórczość.
Literatura badająca i komentująca utwory w najrozmaitszy sposób nawiązujące do traumy i pamięci II wojny światowej jest z roku na rok obszerniejsza i zapewne wykracza już poza liczbę powstałych na ten temat dzieł – aczkolwiek każdego roku ich również przybywa. Kolejne pokolenia twórców wskazują na nowe aspekty tej tematyki i sięgają po coraz to inne formy mające odświeżyć i wyostrzyć zatartą przez dziesiątki lat zbiorową pamięć. Również kolejne pokolenia badaczy wracają do powszechnie rozpoznanych dzieł, by wydobyć z nich pominięte dotąd aspekty. Jednym z nich jest dotychczas nieuwzględniany w opracowaniach teoretycznych i na wystawach, wspólny dla niemałej grupy twórców czynnik związany z bardzo szczególnym okresem życia, w jakim zastały ich działania wojenne, czyli z pokwitaniem.
Okres ten jest sam w sobie postrzegany jako traumatyczny, a w szczególnych okolicznościach, wynikających z życia rodzinnego, relacji z grupą rówieśniczą, systemu edukacji oraz okoliczności, w jakich przebiega inicjacja seksualna, może mieć decydujący wpływ na przebieg całego dalszego życia. Jeśli do tych kilku zmiennych dodamy dodatkowe czynniki, takie jak śmierć jednego z rodziców i obcowanie z okrucieństwem wojny, jej demoralizacją i obscenicznością, otrzymamy bardzo szczególny, „wojenny syndrom pokwitania”.
Nowe odczytywanie twórczości Aliny Szapocznikow i Andrzeja Wróblewskiego trwa od kilkunastu lat, ich nazwiska są też coraz lepiej znane w świecie. Filmy Andrzeja Wajdy cieszą się popularnością na całym świecie od półwiecza. Jednak zderzenie na jednej wystawie dzieł trojga artystów odbędzie się po raz pierwszy. Jej zamysł ogniskuje się na jednoczącym czynniku, określonym jako „perspektywa wieku dojrzewania”. Taki punkt widzenia stwarza szansę na rewizję dotychczasowego podejścia do wielu dzieł, ich ponowne odczytanie i zreinterpretowanie.
Ważnym wątkiem wystawy jest symboliczny powrót Andrzeja Wróblewskiego do Wilna. Artysta urodził się w Wilnie i spędził tu lata młodzieńcze. Związek tego artysty z Wilnem i jego znaczenie w XX wieku stały się głównym powodem zorganizowania wystawy w MO Muzeum.
Wystawa jest realizowana jako wariacja ekspozycji „Perspektywa dorastania. Szapocznikow–Wróblewski-Wajda”, która miała miejsce w 2018 roku w Muzeum Śląskim w Katowicach.
/Fot. Andrzej Wróblewski Rozstrzelanie na ścianie, (Rozstrzelanie IV) / 1949 olej, płótno / 120 × 90 cm Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa. Dzieki uprzejmości Fundacji Andrzeja Wróblewskiego / © Fundacja Andrzeja Wróblewskiego/
Partnerzy strategiczni
Partnerzy
Institucinis rėmėjas
„Powstali 1863–64”. Wystawa Muzeum Historii Polski w
