6-7 września 2024 r. w Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie odbędzie się weekend otwarcia wystawy „Ten sam dzień” w ramach XV Bałtyckiego Triennale. Na wystawę składają prace ponad 50 twórców z całego świata. Polskę będą reprezentowali twórcy filmów krótkometrażowych Ewa Parfum (film „Drawing TV”), Jolanta Marcolla (film „Kiss”) oraz Kazimierz Bendkowski (film „Centrum”). Partnerem projektu jest Instytut Polski w Wilnie.
Ewa Partum (ur. 1945) – artystka, prekursorka sztuki konceptualnej i feministycznej. Jest autorką performansów, akcji w przestrzeni publicznej, filmów eksperymentalnych oraz poezji wizualnej. W latach 1963-65 studiowała w Łodzi w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych według programu Władysława Strzemińskiego, następnie w latach 1965-70 na wydziale malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie obroniła dyplom na temat poezji jako sztuki. W latach 1972-77 prowadziła w Łodzi autorską galerię Galeria Adres, w której wystawiała sztukę konceptualną i m.in. dokumentację prac artystów Fluxus. Od roku 1983 mieszka i pracuje w Berlinie.
W wieńczącym cykl Kino tautologiczne filmie Drawing TV artystka podejmuje problematykę mediów masowych. Dokonuje artystycznych interwencji w emitowany w telewizorze obraz, dorysowując flamastrem na ekranie własne wizualne komentarze. Ingerując w przekaz PRL-owskich programów informacyjnych odsłania ich propagandowy język i nadmierną ideologizację. Wykorzystuje do tego metody typowe dla filmu strukturalnego – nurtu filmu artystycznego, powstałego pod koniec lat 60., który redukując do minimum przekazywane znaczenia i narracje skupił się na analizie struktury i właściwości materiałowych medium filmowego. Rozedrgany i migoczący obraz na ekranie to nie tylko oddanie złej jakości ówczesnej emisji, ale również efekt artystyczny osiągnięty dzięki różnicy w tzw. klatkarzu, czyli w szybkości uwalniania migawki w filmującej ekran telewizora kamerze 8 mm i w emitowanym programie telewizyjnym.
Jolanta Marcolla (ur. 1950) – polska artystka współczesna, fotografka, ilustratorka i wydawczyni. Była jedną z założycielek grupy artystycznej znanej jako Galeria Sztuki Aktualnej, powstałej na początku lat 70. Jej członkami byli studenci i absolwenci wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych (wydziały malarstwa i rzeźby) zainteresowani filmem i fotografią. Filmy Jolanty Marcolli skupiają się na analizie właściwości medialnych filmu i wideo (szczególnie relacji między filmem i rzeczywistością w nim przedstawioną). Są to najczęściej bardzo długie pętle.
Najbardziej rozpoznawalną pracą Marcolli jest film „Kiss” z 1975 roku oparty na charakterystycznym dla twórczości artystki zapętleniu prostego motywu. W kadrze widzimy samą Marcollę, która wielokrotnie powtarza prosty gest posłania dłonią pocałunku ku kamerze. Przez przyglądanie się temu, jak odbiór sytuacji zmienia się w wyniku wielokrotnego jej powtórzenia, Marcolla ponownie wyprzedziła medialną rzeczywistość i stworzyła, jak zauważała Marika Kuźmicz, rodzaj protogifu, krótkiego zapętlonego obrazu jakby zawieszonego pomiędzy fotografią a filmem, co jednocześnie zapowiadało medialną eksploatację wizerunków osób publicznych i cyrkulację obrazów w mediach społecznościowych, powielanych niemal do całkowitej utraty znaczenia.
Kazimierz Bendkowski (ur. 1948) – otrzymał wykształcenie przede wszystkim jako fotograf. Jego realizacje filmowe analizują sposób, w jaki manipulacja obrazem i dźwiękiem wpływa na percepcję. Jak pisał o swoim filmie sam artysta: „potencjał dynamiki obrazu filmowego i dźwięku został zweryfikowany za pomocą następujących elementów: opowieść aktora; zmiana punktu widzenia przy nieprzerwanej rejestracji przestrzeni; powielanie zarejestrowanych obrazów przestrzeni; włączenie elementów statycznych w obrazy cechujące się dużą dynamiką; zwiększenie kontrastu; fragmentaryczna rejestracja przestrzeni; identyfikacja przedmiotu i istoty ludzkiej; fragmentaryczne przedstawienie ciała ludzkiego; dynamiczny montaż wszelkich relacji”.
Film eksperymentalny K. Benkowskiego „Centrum” stanowi próbę oddania wizualnych i dźwiękowych wrażeń przy pomocy rozmaitych efektów (migotanie, rozwarstwianie, pulsowanie oraz echa, dźwięków syntezatora), jednocześnie jest próbą zrównoważenia dwóch dyskursów – analitycznego i przedstawieniowego, strukturalnego i poetyckiego.
Szczegółowy program Triennale: https://cac.lt/paroda/15-oji-baltijos-trienale/
