Wystawa „Ikony z wizerunkiem Matki Boskiej na skrzyniach po amunicji”
8 stycznia – 24 lutego 2025 r.
Muzeum Regionalne w Jeziorosach (ul. D. Bukonto 1, Zarasai)

Wystawa autorstwa ukraińskich artystów Sofiji Atlantovej i Oleksandra Klymenko „Ikony z wizerunkiem Matki Boskiej na skrzyniach po amunicji” składa się z 11 prac. Najnowszy cykl jest poświęcony ukraińskim dzieciom nielegalnie wywiezionym i przetrzymywanym w Rosji.

„Rosyjska agresja na Ukrainę doprowadziła do ogromnych strat w ludziach, zniszczeń wielu domów i głębokiego smutku. Najbardziej narażonymi na skutki tej tragedii okazały się matki i dzieci. Matka trzymająca swoje dziecko stała się potężnym symbolem niewinnego cierpienia i niekończącego się żalu, ucieleśniając zmagania tych, którzy błądzą, uciekają i żyją na wygnaniu lub w niewoli. Taka wizualizacja może służyć jako przekonujące wezwanie do ochrony oraz być wołaniem o pomoc, zaznaczając kluczową różnicę między dobrem a złem: ratując i chroniąc dzieci, chronimy światło.
Wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem doskonale oddaje symboliczną walkę dobra ze złem, pomiędzy miłością a nienawiścią, życiem a śmiercią. Istotne jest, aby przedstawienie niewiasty z dzieckiem wykraczało poza typową kościelną interpretację, a nawet wykraczało poza tradycję chrześcijańską. Ikona Bożej Rodzicielki nie jest wyłącznie świętym obrazem, to również archetyp. Macierzyństwo jako istotne i fundamentalne pojęcie  społeczne, staje się niejako antywojennym hasłem, antytezą konfliktu i symbolem nadziei. Zobrazowany na skrzyniach po amunicji wizerunek Matki z Dzieciątkiem ożywia tę nadzieję, przekształcając w przedstawienie życia to, co kiedyś symbolizowało śmierć.
Paradoksalnie, obraz Matki z Dzieciątkiem symbolizuje nie tylko zwycięstwo życia nad śmiercią, ale także służy jako potężny obraz wyzwalania się. Ikony odzwierciedlają nie tylko cierpienie niewinnych, ale także ucieleśniają nadzieję na przyszłe wyzwolenie się z objęć piekła, jak również uwolnienia się Ukraińców z rosyjskiej niewoli. Głównym celem wystawy, poświęconej przede wszystkim ukraińskim dzieciom przetrzymywanym w rosyjskiej niewoli, jest zwrócenie uwagi na zakres problemu. Porwania dzieci są dokonywane nie przez pojedyncze osoby czy grupy ludzi, a na skalę całego kraju. Dziesiątki tysięcy młodych obywateli Ukrainy jest przetrzymywanych jako zakładnicy.  Teraz, bardziej niż kiedykolwiek, potrzebujemy zbiorowych wysiłków całej ludzkości – ludzi o współczujących sercach, na rzecz uwolnienia tych małych zakładników z rosyjskiej niewoli. Musimy być przepełnieni nadzieją, iż pewnego dnia ukraińskie dzieci wrócą do swojej ojczyzny” – zaznaczają autorzy wystawy.

Ikony ww. ukraińskich artystów były prezentowane w ponad 150 lokalizacjach na całym świecie. Na Litwie były prezentowane m. in. w Muzeum Sztuki Użytkowej w Wilnie (2022), w Muzeum Historycznym Małej Litwy w Kłajpedzie (2023), w Muzeum Regionalnym w Kiejdanach (2023), w Muzeum IX Fortu w Kownie (2024).
Z kolei najnowszy cykl był prezentowany w Pałacu Sapiehów w Wilnie, w Bibliotece „Ąžuolyno“ w Kownie, Centrum filmowym „Garsas“ w Poniewieżu, Centrum Kultury w Anykščiai oraz w Narodowym Teatrze Dramatycznym w Kownie.

Sofija Atlantova (ur. 1981 r. w Kijowie) – artystka, twórczyni ikon, pisarka. Studiowała w Kijowskim Państwowym Liceum Artystycznym im. T. G. Szewczenki i Narodowej Akademii Sztuk Wizualnych i Architektury.
Oleksandr Klymenko (ur. 1976 r. w Kijowie) – artysta, twórca ikon, krytyk sztuki, pisarz. Członek Narodowego Związku Artystów Ukrainy. Studiował w Narodowej Akademii Sztuk Wizualnych i Architektury oraz w Instytucie Historii Sztuki, Folkloru i Etnologii im M. Rylskiego. Wykładał w Kijowskim Państwowym Instytucie Sztuki Dekoracyjnej i Stosowanej im. M. Boychuka.

Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Regionalne w Jeziorosach

Autor fotografii: Modestas Endriuška