Jeśli przegapiłeś tegoroczną edycję Europejskiego Dnia Języków, nie ma problemu! Relację można zobaczyć na stronie Komisji Europejskiej. Prezentacja języka polskiego rozpoczyna się o 1:19:30.

Więcej o zwycięzcach internetowego konkursu Dnia Języków można znaleźć tutaj.

Poniżej znajdziesz pełną wersję prezentacji, która została przedstawiona przez Instytut Polski:

1. O Europejskim Dniu Języków

Europejski Dzień Języków obchodzony po raz pierwszy w związku z Europejskim Rokiem Języków w 2001 roku, został utworzony z inicjatywy UE i Rady Europy. Świętowanie ma miejsce co roku 26 września, a jego celem jest zwrócenie uwagi na korzyści i przyjemność płynące z nauki języków obcych.

W ramach Dnia Języków w Sztokholmie współpracuje wiele instytutów i organizacji europejskich, wspólnie organizujących kafejkę oraz konkurs poświęcony językom obcym.

2. Cześć!

Słowo Cześć można używać zarówno na powitanie, jak i na pożegnanie. Gdy więc spotkasz osobę pochodzącą z Polski możesz rozpocząć i zakończyć rozmowę właśnie od słowa Cześć !

3. Polski alfabet

Alfabet polski oparty jest na alfabecie łacińskim i składa się z 32 liter. Występuje w nim dziewięć liter tworzonych za pomocą znaków diakrytycznych (ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż). Ponadto w zapisie językowym wyróżnia się jeszcze siedem dwuznaków (sz, rz, cz, ch, dz, dż, dź) oraz jeden trójznak (dzi). Dwa typy znaków występują w słowie, które już znasz – słowie cześć.

4. Jeszcze bardziej skomplikowane kombinacje liter!

Jeśli umiesz powiedzieć:

• Filmuj rzeź żądań, pość, gnęb chłystków! [Stanisław Barańczak „Pegaz zdębiał”(Prószyński i S-ka, 2008, str. 13-14)]

albo

• O, mógłże sęp chlań wyjść furtką bździn. (St. Barańczak: Pegaz zdębiał; Londyn 1995)

– to jesteś naprawdę dzielny!

Powyższe zdania zostały stworzone przez Stanisława Barańczaka, jednego z najbardziej ukochanych i docenianych polskich poetów. Są to przykłady fenomenu językowego o nazwie pangram (z gr, pan gramma – każda litera). Pangram opisuje krótkie zdanie zawierające wszystkie litery danego języka. Może stanowić zabawę słowną, często jest jednak również wykorzystywane do sprawdzania poprawności danych tekstowych, poprawności wyświetlania lub drukowania znaków.

5. Zabawne polskie powiedzenia

Kiedy my, Polacy, mówimy w swoim ojczystym języku, często nawet nam nie jest łatwo zrozumieć dlaczego mówimy tak, a nie inaczej. Tak jak i inne języki, Polski posiada wiele ciekawych powiedzeń. Używając je na co dzień, zazwyczaj nie zastanawiamy się nad tym dlaczego te wyrażenia zawierają tak dziwne połączenia słów i co tak naprawdę oznaczają. Poniżej zamieszczamy przykłady kilku takich porzekadeł:

6. Dziadek do orzechów – po szwedzku en nötknäckare; zastanowić by się można dlaczego dziadek do orzechów, a nie na przykład babcia do orzechów?

7. Czasownik przesadzać to po szwedzku överdriva. Po polsku oprócz znaczenia wyolbrzymiać może również oznaczać przesadzać rośliny. Jedno z wyjaśnień podaje Słownik Języka Polskiego PWN: ‘pierwotny, ogólny sens sadzić/sadzać: [to] ’umieszczać w jakimś miejscu’. Słownik języka polskiego Samuela Lindego (…), wyodrębnia także wyraziste znaczenie związane z przekraczaniem jakiejś granicy, którą może wyznaczać porównanie do innych (‘przewyższyć kogoś, przeważyć, górować’) lub jakiegoś dopuszczalnego poziomu (‘przebrać w czymś miarkę, zbytkować’). Ten właśnie sens jako znaczenie podstawowe należy do rzeczownika przesada (‘przeładowanie w czymś, przebieranie miarki’).

8. Puścić bąka oznacza po szwedzku att prutta, można by się zapytać więc co powiemy jeśli puścimy tylko małego bąka, czy będzie wtedy bardziej pasowało, żeby powiedzieć uwolnić pszczołę?

9. Nie mieć zielonego pojęcia to po szwedzku att ha ingen aning, tu można by sobie zadać pytanie dlaczego używamy koloru zielonego, a nie np. niebieskiego czy żółtego?

10. Ostatnie słowo z tej grupy jest bardzo krótkie. Może się więc zdawać, że powinno być prościej zgadnąć co oznacza. Nie tak prędko! Wyraz no co ciekawe, mimo podobieństwa do np. hiszpańskiego zaprzeczenia no nie jest negacją, a często postrzegane jest jako synonim słowa tak. W dziale gramatyki – fleksji – czyli odmianie wyrazów, jest uznany za partykułę, tę część mowy, która emocjonalnie wzmacnia przekaz wypowiedzi i jednocześnie tworzy klimat komitywy, familiarności z przedmówcą. W języku polskim mamy więc i słowo nie, będące zaprzeczenie, i słowo no postrzegane często jako potwierdzenie.

Na koniec kilka przykładów pokazujących, że mimo iż polski i szwedzki pochodzą z dwóch różnych grup języków, istnieją słowa, które podobnie brzmią, a czasem nawet oznaczają to samo! Wybrane przykłady podzieliliśmy na dwie grupy.

• Pierwsza z nich zawiera homonimy: słowa, które brzmią podobnie, ale które mają całkowicie inne znaczenia.

SV/PL
tack/tak + ‘Tak’ oznacza po szwedzku ‘ja’ (Slide 10.)
gurka/górka + ‘Górka’ oznacza po szwedzku ‘en backe’ (Slide 11.)
sova/sowa + ‘Sowa’ oznacza po szwedzku ‘en uggla’ (Slide 12.)
Åsa/osa + ‘Osa’ oznacza po szwedzku ‘en geting’ (Slide 13.)
sol/sól + ‘Sól’ oznacza po szwedzku ‘salt’ (Slide 14.)

• Druga grupa zawiera słowa, które zarówno brzmią, jak i oznaczają to samo. (slide 15.)

SV/PL
lampa/lampa
karton/kartong
pläd/pled

Dzisiejsza lekcja języka polskiego dobiegła końca. Mamy nadzieję, że dowiedzieliście się czegoś nowego!

Cześć!