Monodram poświęcony życiu i twórczości Juliusza Osterwy
26 października 2025 r.
Wileński Teatr Stary (J. Basanavičiaus g. 13)
Gmach teatru przy dawnej ulicy Wielka Pohulanka (obecnie J. Basanavičiaus g. 13) to jeden z najważniejszych zabytków kultury teatralnej Wilna. Wzniesiony na początku XX w. budynek od samego początku stanowił przestrzeń twórczych poszukiwań, artystycznych eksperymentów i żywego dialogu z publicznością. W jego murach działało wiele zespołów teatralnych, a scenę dzielili ze sobą aktorzy różnych tradycji i języków.
Z okazji 112. urodzin Wileński Teatr Stary organizuje Międzynarodowe Forum Teatralne „Inny teatr: przeszłość i teraźniejszość”, które będzie okazją do refleksji nad dziedzictwem i współczesnością oraz znaczeniem teatru w dzisiejszym świecie. Program obejmuje cykl wystąpień i referatów naukowców z Polski, Czech i Litwy, panel dyskusyjny oraz prezentację monodramu. Wydarzenie odbędzie się w Małej Sali Wileńskiego Starego Teatru.
Forum wpisuje się w obchody 140. rocznicy urodzin Juliusza Osterwy (1885-1947) – znakomitego aktora i reżysera, mistyka, wizjonera i reformatora polskiego teatru, a także w setną rocznicę działalności założonego przez niego eksperymentalnego teatru-laboratorium „Reduta” w Wilnie, który funkcjonował w dawnym Teatrze na Pohulance w latach 1925-1929. W ciągu niespełna czterech lat zespół Juliusza Osterwy wystawił w Wilnie aż 71 premier. W okresie wileńskim „Reduta” dała też 1800 przedstawień poza Wilnem. Teatr miał głęboki wpływ na miejscowe środowisko teatralne i intelektualne. Dziś pamięć o „Reducie” w Wilnie to nie tylko fragment historii – to wciąż żywa inspiracja.
Pokaz monodramu „Marzyciel” w reżyserii Łukasza Lewandowskiego odbędzie się w niedzielę, 26 października, o godz. 17:00 w Małej Sali Wileńskiego Teatru Starego. Jest to opowieść poświęcona życiu i twórczości Juliusza Osterwy, w wykonaniu Daniela Salmana. Spektakl będzie grany w języku polskim z litewskimi napisami. Wstęp na spektakl jest biletowany.
Monodram „Marzyciel”
Data premiery: 17 listopada 2024 r.
Czas trwania: 80 min (dramat w jednym akcie)
Twórcy:
Autor – Marcin Bartnikowski
Reżyseria i scenografia – Łukasz Lewandowski
Projekt kostiumu – Daniel Salman
Reżyseria światła – Piotr Bartoszewicz
Opracowanie muzyczne – Tomasz Bielawiec
Występuje – Daniel Salman
Spektakl sfinansowany ze środków Funduszy SKE ZASP – Program Kultura.
Kto pamięta o Juliuszu Osterwie? W teatrze – wszyscy, a poza nim? Nieliczni.
Juliusz Osterwa, właśc. Julian Andrzej Maluszek (23 czerwca 1885 Kraków – 10 maja 1947 Warszawa) – to postać historyczna, zasłużony reformator polskiego teatru, jeden z najwybitniejszych aktorów polskiej sceny. Zmagający się z codziennością artysta, pełen rozterek, pragnień, wątpliwości i wizji. Marzyciel, który pokazuje, że warto dążyć do obranego celu, nawet gdy droga jest trudna i wyboista.
Osoba fascynująca i skomplikowana. Jego życiorys jest sam w sobie barwną opowieścią. Jej bohater to popularny, odnoszący sukcesy w teatrach krakowskich i warszawskich, młody i przystojny aktor, który poświęcił większość swojego czasu i energii na stworzenie własnego teatru – laboratoryjnego teatru „Reduta”. Teatr ten stanowił zaprzeczenie ówczesnych praktyk i nie mieścił się w tym, co dzisiaj nazwalibyśmy głównym nurtem życia kulturalnego. Osterwa pragnął zreformować teatr, wprowadzając nowy etos pracy – zespołowej i odpowiedzialnej. Traktował zawód aktora jako misję niemalże kapłańską.
Osterwa chciał wykluczyć teatralną sztampę. Czy to zamierzenie mogło się udać? Czy dzisiaj idee Osterwy są przestarzałe, czy nadal zaskakujące i szokujące? Czy Osterwa to szaleniec, czy śmiały reformator? Chcemy przyjrzeć się Osterwie człowiekowi – aktorowi, mężowi, ojcu – i spróbować zanurzyć się, choćby przez godzinę, w jego artystycznej wizji.
Daniel Salman w monodramie „Marzyciel”, chwilami w formie komediowej, stand-upowej, a chwilami w pełni dramatycznej, snuje opowieść o teatrze. Aktor korzysta z bogactwa stylów teatralnych i nowoczesnych mediów, dzięki którym tworzy kameralną atmosferę i przełamuje granicę między sceną a widownią. W jednej chwili widzowie znajdują się w teatrze 20-lecia międzywojennego, żeby za moment przenieść się do współczesności, stawiającej pytania o znaczenie teatru, a także o siłę jego oddziaływania na człowieka.
Partnerem pokazu monodramu pt. „Marzyciel” w reżyserii Łukasza Lewandowskiego w Wilnie jest Instytut Polski w Wilnie.
Więcej informacji oraz bilety na spektakl: „Marzyciel”.
Udział w pozostałych wydarzeniach Międzynarodowego Forum Teatralnego „Inny teatr: przeszłość i teraźniejszość” jest bezpłatny. Obowiązuje wcześniejsza rejestracja.
Daniel Salman – absolwent wydziału aktorskiego Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Od 2011 r. aktor Teatru im. J. Osterwy w Lublinie. Występował także na deskach stołecznych teatrów: Powszechnego, Współczesnego, Narodowego i Roma. Za swoją pracę aktorską był kilkakrotnie nagradzany. Jest laureatem m.in. Złotej Maski 2019 – nagrody Lubelskiego Oddziału ZASP za rolę tytułową w spektaklu „Pinokio” Carla Collodiego w reżyserii Jakuba Roszkowskiego. Dwukrotnie wyróżniony Nagrodą Kulturalną Województwa Lubelskiego a także Nagrodą Prezydenta Lublina. Otrzymał Grand Prix 17. Festiwalu Teatrów Niewielkich, Nagrodę Główną podczas Festiwalu Sopockie Konsekwencje Teatralne w 2023 r. oraz Nagrodę Główną podczas Festiwalu Debiutów w Monodramie „Strzała Północy” w Koszalinie w 2024 r.
Łukasz Lewandowski – aktor, wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie, doktor hab. sztuki teatralnej, reżyser. Był aktorem Teatru Narodowego, Teatru Studio w Warszawie, Teatru Dramatycznego, a obecnie Teatru Ateneum w Warszawie. Stypendysta MKiDN. Dwukrotny laureat nagrody Zelwerowicza, nagradzany na Festiwalu Boska Komedia w Krakowie, na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi, na Festiwalu Sztuki Aktorskiej w Kaliszu i kilku innych. Uhonorowany brązowym medalem Gloria Artis 2022 r.
Marcin Bartnikowski – aktor i dramaturg. Założyciel teatru Kompania Doomsday oraz Teatru Malabar Hotel w Warszawie (2009). Stworzył ponad 30 ról w teatrach Warszawy, Białegostoku, Gniezna. Brał udział w około 150 festiwalach na trzech kontynentach. Czterokrotny stypendysta MKiDN i M.St.Warszawy. Laureat ponad dwudziestu nagród. Prorektor d/s rozwoju kadry naukowej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie.
