Instytut Polski w Kijowie

19.02.2019 Śladami historycznego dziedzictwa

Okres budowy: 1771–1785

Fundator: Mikołaj Bazyli Potocki, wojewodzic bełski, starosta kaniowski

Informacja o obiekcie
(opracowanie: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA)

Początki prawosławnego monasteru w pieczarach wzgórza poczajowskiego sięgają w. XIV. W r. 1597 Anna z Kozielskich Hojska, sędzina łucka ofiarowała do tamtejszej cerkwi, ikonę Matki Boskiej, którą z czasem zaczęto nazywać Poczajowską i otaczano coraz większym kultem podobnie jak ślady cudownie utrwalonej stopy Matki Boskiej na kamieniu przechowywanym w monasterze.W r. 1720 klasztor został przejęty przez greckokatolickich bazylianów. Budowę nowej cerkwi rozpoczęto w r. 1771, dzięki ogromnym sumom przekazanym bazylianom przez Mikołaja Bazylego Potockiego, wojewodzica bełskiego, starostę kaniowskiego. Potocki od r. 1758 uważał się za gorliwego grekokatolika, a w r. 1772 zamieszkał we dworku na dziedzińcu monasteru bazyliańskiego. Budowę nowej cerkwi powierzono pochodzącemu ze śląska architektowi Gottfrydowi Hoffmanowi, a przy pracach budowlanych brali udział lwowscy architekci Piotr Polejowski i Franciszek Ksawery Kulczycki. Prace ukończono w r. 1785. Nowa cerkiew uzyskała monumentalną dwuwieżową sylwetę, która przypomina barokowe klasztory Austrii i południowych Niemiec, podkreślając związki grekokatolików z kulturą zachodu. Po III rozbiorze Rzeczpospolitej Poczajów znalazł się na terytorium Cesarstwa Rosji, po r. 1831 usunięto propolskich bazylianów, w ławrze osiedlając prawosławnych mnichów. Od r. 1990 ławra funkcjonuje w jurysdykcji Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.

Film zrealizowany w ramach projektu „Polska i Ukraina. Śladami historycznego dziedzictwa” współfinansowanego ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu „Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej–2018”.

W ramach projektu powstało ponad 100 krótkich produkcji filmowych poświęconych wybranym obiektom dziedzictwa architektonicznego, które znajdują się na terenie Ukrainy i powstały w okresie dawnej Rzeczypospolitej. Na liście ponad setki miejsc, które zostały sfilmowane znalazły się twierdze, pałace, kościoły i in. W pracę przy tworzeniu filmów zaangażowano polsko-ukraiński zespół, w skład którego weszli historycy, publicyści, dziennikarze, organizacje pozarządowe oraz młodzież.

Realizatorzy projektu: