Częścią ekspozycji jest film dokumentalny ”Erase the Nation” („Wymazać Naród”) oraz flaga stworzona przez polską artystkę, Olek (Agata Oleksiak), wspólnie z ukraińskim projektantem Artemem Verakutą (w ramach współpracy między UNESCO Creative City Norrköping i Katowice City of Gardens). Wernisaż odbywa się podczas Nocy Kultury 30 września o godz. 13.00, wystąpi na nim zespół Ukrainian-Polish Orchestra a wystawę otworzy przewodnicząca Rady Gminy Norrköping – Anna Sotkasiira Wik.

Opis wystawy ”Mamo, ja nie chcę wojny!”  :

„Dziecko nie jest żołnierzem, nie broni ojczyzny,

choć wraz z nią cierpi.”

Janusz Korczak

Mamo, ja nie chcę wojny!

1939-45 POLSKA / 2022 UKRAINA

polsko-ukraiński projekt archiwalny

Prezentujemy Państwu niezwykle przejmujące dziecięce świadectwa wojny – historyczne rysunki polskich dzieci z roku 1946, będące zapisem ich przeżyć z czasu II wojny światowej i okupacji niemieckiej 1939-1945, przechowywane w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, w zespole Ministerstwa Oświaty z lat 1945–1966 oraz współczesne rysunki dzieci ukraińskich, związane z wojną tocząca się obecnie w Ukrainie, gromadzone na portalu Mom I see war.

Chcemy pokazać, że wojna wygląda w oczach dziecka zawsze tak samo. Niezależnie od miejsca i czasu jest wielkim złem, a dziecko zawsze jest w niej ofiarą. Podobieństwo historycznych i współczesnych prac poraża. Dzieci rysują czołgi, samoloty zrzucające bomby, pożary i eksplozje. Rysują rannych i zabitych, zrujnowane domy, mogiły. Rysują siebie i swoją rodzinę, rysują ewakuację i ucieczkę. Ale rysują też nadzieję i swoje marzenia na przyszłość.

Łącząc obrazy i słowa w grupy tematyczne: walka, okupacja, rodzina, represje, opór, zniszczenia, zwycięstwo-nadzieja, chcemy podkreślić fakt, jak bardzo podobne są do siebie scenariusze wojen zaborczych. Zmienia się czas, zmienia się miejsce, zmieniają się dziecięcy świadkowie, ale wojna zawsze jest taka sama:

„Wojna nie widzi, nie słyszy, nie czuje.”

José Jorge Letria

dr Dorota Sadowska (Uniwersytet Warszawski)

prof. Olha Kulinich (Kijowski Narodowy Uniwersytet im. T. Szewczenko w Kijowie)

Projekt i koncepcja: dr Dorota Sadowska (Uniwersytet Warszawski), Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych)

Opracowanie i realizacja: prof. Olha Kulinich (Kijowski Narodowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenko), Daria Koval (projekt Mom I see war), Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych), dr Dorota Sadowska (Uniwersytet Warszawski)

Opracowanie graficzne: Beata Świerczyńska (Archiwum Akt Nowych)

Źródła rysunków i tekstów:

– Archiwum Akt Nowych w Warszawie

– Projekt „Mom I see war/Мамо, я бачу війну”, Ukraina, Kijów

Szwedzka wersja:

Wybór ilustracji i koncepcja graficzna: Michał Piotrowski (Instytut Polski w Sztokholmie)

Wydruk i opracowanie graficzne: Dynaprint AB

Tłumaczenie na szwedzki: Lisa Mendoza Åsberg

Opis filmu „Erase the nation”

Wstrząsający film w reżyserii Tomasza Grzywaczewskiego to dokument pokazujący zniszczenia na dziedzictwie kulturowym Ukrainy dokonane przez wojska Federacji Rosyjskie od początku inwazji, 24 lutego 2022 roku. W filmie zostały pokazane celowe zniszczenia ukraińskich zabytków od Lwowa, poprzez Czernichów, Iwanków, Kijów, Charków, aż po Izium i Bohorodyczne na wschodzie Ukrainy. Zbrodnie dokonywane na dziedzictwie kultury świeckiej i sakralnej, od zabytków archeologicznych po współczesne biblioteki i szkoły. Wypowiedzi ukraińskich przedstawicieli świata kultury pokazują obraz celowej walki barbarzyńskiego najeźdźcy z ukraińską tożsamością, walki za którą ukraińscy bohaterowie oddają życie.

Narodowy Instytut Dziedzictwa od początku rosyjskiej agresji angażuje się w ochronę dziedzictwa kulturowego Ukrainy. Decyzją Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w strukturze NID funkcjonuje Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, które jest głównym koordynatorem rządowej pomocy dla sektora kultury. Centrum koordynuje (krajowe i zagraniczne) inicjatywy ratujące zasoby kulturalne Ukrainy, prowadzi działalność informacyjną i edukacyjną o ukraińskim dziedzictwie kulturowym, w szczególności o zagrożeniach i jego stratach wywołanych działaniami wojennymi.

Tomasz Grzywaczewski – dziennikarz i autor książek, scenariuszy filmowych oraz publikacji naukowych z zakresu stosunków międzynarodowych. Relacjonował konflikty zbrojne w Donbasie, południowo-wschodniej Turcji, Górskim Karabachu, a obecnie na Ukrainie.

Dokument został zrealizowany na zlecenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa, sfinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

14 pażdziernika o godz. 14.00 odbędzie się pokaz filmu ”Erase the nation” w kinie Cnema, adres: Kungsgatan 56.

Wprowadzenie do filmu wygłosi Aleksandra Brodowska. Jako pracownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Aleksandra Brodowska opublikowała Raport specjalny o niematerialnym dziedzictwie kulturowym wysiedlonych społeczności ukraińskich: perspektywa Polski, pierwszą tego typu analizę udostępnioną w języku angielskim. Jest także współautorką publikacji Ratując kulturę Ukrainy, która przedstawia niszczenie dziedzictwa kulturowego na Ukrainie oraz działalność Polskiego Ośrodka Wspierania Kultury na Ukrainie. Kieruje zespołem ds. międzynarodowych w biurze dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa.