„W walce o wolność zawsze jesteśmy razem” – in memoriam 56 – Wystawa. Przypominamy wyjątkową solidarność polsko-węgierską w 1956 roku. Również to, że Poznański Czerwiec i październikowa odwilż w Polsce inspirowały powstańców węgierskich, a Polacy niezwykle spontanicznie zaoferowali pomoc walczącym Bratankom. Z wykorzystaniem materiałów archiwalnych i dzieł Pétera Serediuka.

Otwarcie wystawy „W walce o wolność zawsze jesteśmy razem – in memoriam ‘56” w niedzielę 23 października zakończyło udział prezydenta RP Andrzeja Dudy w oficjalnych obchodach 60. rocznicy Powstania Węgierskiego 1956 roku. Na prezydenta z delegacją oczekiwali liderzy organizacji polonijnych na Węgrzech, proboszcz polskiej plebanii, dyrektorzy i uczniowie szkół polskich, a także świadkowie wydarzeń sprzed 60 lat. Tego samego dnia od rana w Instytucie Polskim trwała też akcja krwiodawcza zorganizowana wspólnie z Węgierskim Czerwonym Krzyżem oraz samorządami narodowości polskiej III, XII i XIII dzielnicy Budapesztu.

Wystawa upamiętnia unikalną solidarność, jako okazali sobie Polacy i Węgrzy w 1956 roku, walcząc o wolność. Poznański Czerwiec oraz październikowa odwilż polityczna w Polsce inspirowały węgierskich studentów i robotników. Pierwsza demonstracja w Budapeszcie została zorganizowana w geście poparcia dla polskich przemian i w reakcji na informacje o sowieckich czołgach zbliżających się do Warszawy. Z kolei na wieść o wybuchu Powstania w Budapeszcie polskie społeczeństwo podjęło błyskawiczną akcję pomocy z narodem węgierskim: od wieców poparcia po zbiórki pieniędzy, leków, ubrania, żywności oraz krwi. Polski Czerwony Krzyż ocenia, że wartość polskiej pomocy od października 1956 do stycznia 1957 wyniosła 17 milionów dolarów, licząc wg dzisiejszego kursu USD.

Osią wystawy są archiwalne zdjęcia ukazujące zbiórkę i transport polskich darów oraz grafiki Pétera Serediuka – artysty polskiego pochodzenia, który w wieku 12 lat ze swoim ojcem Polakiem doświadczył Powstania w Budapeszcie. Można przeczytać wspomnienia osób zaangażowanych w pomoc dla Węgrów i obejrzeć kronikę filmową „Braciom Węgrom” z 1956 roku  (licencja Filmoteki Narodowej). Ściany dekorują repliki transparentów używanych w polskich miastach podczas manifestacji solidarności  z walczącymi Węgrami. 

ORGANIZATOR: Lengyel Intézet
DESIGN: Baráth Áron
KURATORZY: Tomasz Piars, Małgorzata Takács

Péter Serediuk urodził się 9 maja 1944 roku w Budapeszcie. Ojciec jego, Michał Serediuk był Polakiem, podobnie też Péter był do 1955 roku zarejestrowany jako obywatel polski. Obecnie posiada obywatelstwo węgierskie i polskie. A dzięki przodkom węgierskim, polskim oraz siedmiogrodzkim ta różnorodna tożsamość wsnuwa się w jego malarstwo i rysunki, jak zdarza się to często w Niecce Karpackiej. Obierane przez Pétera Serediuka tematy zawsze ściśle wiążą się z dramatem ludzkiego istnienia, z przełomowymi wydarzeniami osobistymi, względnie historycznymi. On sam zresztą już jako dziecko wyruszył z ojcem 23 października 1956 roku, aby „widzieć rewolucję”.
(Na podstawie katalogu wystawy Etyka i Ekspresja,2006, autor: Ildikó D. Udvary, tłum. Konrad Sutarski)

SPECJALNE PODZIĘKOWANIA DLA:

• JÁNOS TISCHLER
• MAGYAR NEMZETI MÚZEUM
• ORSZÁGOS SZÉCHENYI KÖNYVTÁR 1956-OS INTÉZET
• ARCHIWUM AKT NOWYCH / ÚJKORI IRATOK LEVÉLTÁRA
• SZKOŁA FILMOWA W ŁODZI / ŁÓDZI FILM FŐISKOLA
• INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ / NEMZETI EMLÉKEZET INTÉZETE
• FILMOTEKA NARODOWA / LENGYEL FILMARCHÍVUM
• WFDiF / WFDiF FILMSTÚDIÓ