Pierwsza umowa o współpracy kulturalnej pomiędzy Polską i Węgrami została podpisana 21 października 1934 roku w Warszawie. Okazją była wizyta węgierskiego premiera. Cztery lata później, 31 października 1938 roku, Zbigniew Załęski – lektor języka polskiego w Uniwersytecie Królewskim im. Pétera Pázmánya w Budapeszcie mianowany został pierwszym dyrektorem Instytutu Polskiego. Instytut rozpoczął działalność w styczniu 1939 roku, zaś oficjalne otwarcie, w obecności przedstawicieli polskich i węgierskich władz państwowych, nastąpiło 24 maja 1939 roku.
Do wybuchu II wojny Instytut Polski zajmował się promocją polskiej kultury, nauki i języka. Jednakże już po kilku miesiącach wybuch II wojny światowej zmienił wszystko. Fala 100 tysięcy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych, którzy znaleźli schronienie na Węgrzech, oznaczała nowe zadania również dla Instytutu Polskiego. Ta placówka stała się bezpiecznym miejscem spotkań duchowych przywódców emigracji polskiej, wybitnych przedstawicieli polskiej literatury, kultury i sztuki. Wydawano tam polską literaturę – dzieła Mickiewicza, Słowackiego, Żeromskiego czy Wyspiańskiego ukazywały się w serii „Biblioteka Polska”, w sumie liczącej ponad 80 tomów. Instytut Polski pełnił rolę redakcji podręczników do nauki języka polskiego. Redagowano tam czasopismo „Rocznik Polski” oraz prowadzono Wyższe Studium dla Uchodźców, gdzie wykładał m.in. wybitny polski pisarz i eseista Stanisław Vincenz.
Warto podkreślić, że Instytut Polski w Budapeszcie był unikalnym pod tym względem ośrodkiem i to na terenie państwa pozostającego w sojuszu z Niemcami. Władze III Rzeszy wielokrotnie sprzeciwiały się działalności Instytutu. Jednakże dzięki zrozumieniu władz węgierskich, Instytut Polski mógł funkcjonować bez przerwy do 19 marca 1944 roku.
Ukonstytuowanie się nowych władz i polityczne zawirowania w latach powojennych wymusiły przerwę w obecności polskiej dyplomacji kulturalnej na Węgrzech. Polska biblioteka, nauka języka polskiego i polskie wydarzenia kulturalne wróciły do Budapesztu w 1951 roku pod szyldem Czytelni Polskiej. W obecnej siedzibie, u zbiegu ulicy Nagymező i alei Andrássyego placówka mieści się od 1964 roku – najpierw jako Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej (wraz z działającym obok, bardzo lubianym, sklepem), a od 1994 roku ponownie jako Instytut Polski.
Wraz z Bukaresztem i Londynem jesteśmy jednym z trzech najstarszych Instytutów Polskich na świecie. A tym samym jedną z najstarszych działających za granicą polskich instytucji kulturalnych. Rok w rok nawiązujemy do bogatej tradycji pokazywania Węgrom tego co w polskiej kulturze i sztuce najlepsze. W ramach wydarzeń własnych i projektów realizowanych wspólnie z partnerami miejscowymi budujemy mosty między Polakami i Węgrami. Bierzemy udział w festiwalach, prezentacjach literackich i przeglądach filmowych. Mówimy o polskiej historii, społeczeństwie, nauce. Prowadzimy kursy języka polskiego i wspieramy studia polonistyczne. Pokazujemy Węgrom Polskę współczesną, szerzymy wiedzę o Polsce, zachęcamy do wyjazdów do Polski. Blisko współpracujemy z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Budapeszcie, biurami Polskiej Organizacji Turystycznej oraz LOT, a także Fundacją i Instytutem im. Wacława Felczaka.
Zapraszamy wszystkie zainteresowane podmioty – osoby fizyczne i instytucje – do kontaktu. Każdy ciekawy pomysł bierzemy poważnie pod uwagę. Bo nieustannie zależy nam na tym, aby stosunki polsko-węgierskie były ciągle dynamiczne i zsynchronizowane z duchem czasu. A społeczeństwo obywatelskie w obu krajach miało okazję do regularnej interakcji służącej poznaniu się i zrozumieniu!
