Rok 2019 jest ważny w historii Instytutu Polskiego w Budapeszcie. Obchodzimy równocześnie dwie rocznice: 80-lecie powstania Instytutu oraz 20-lecie inauguracji działającej przy nim galerii sztuki współczesnej, Galerii Platan. W 1999 roku na miejscu popularnego sklepu polskiego przy alei Andrássyego powstała galeria Platan, której nazwa odwołuje się do słynnych budapeszteńskich platanów, które cechuje wytrwałość…, a pierwsze litery „PL” nawiązują do Polski.

 

Galeria na XXI wiek

Galeria Platan powstała na przełomie XX i XXI wieku, w roku ważnych dla polsko -węgierskich kontaktów rocznic: Jubileuszu 60-rocznicy działalności Instytutu Polskiego w Budapeszcie (24 maja 1939 roku); 60-rocznicy wybuchu II wojny światowej  i Jubileuszu 60-lecia uchodźctwa polskiego na Węgrzech. Powstanie Galerii Instytutu Polskiego jest dziedzictwem najlepszych tradycji związków artystów, ludzi i instytucji kultury i nauki, społeczeństw Polski i Węgier.

Kontakty węgierskich artystów z polskimi galeriami, zainteresowanie artystów i węgierskich krytyków polską sztuką, zapoczątkowane w latach sześćdziesiątych zaowocowały w roku 1973 – Roku 500-lecia urodzin wielkiego polskiego astronoma – wielką wystawą  dzieł węgierskich artystów In memorian  Kopernik (Kopernikusz Emlékkiállítás) zorganizowaną przez Instytut w auli Politechniki Budapeszteńskiej.

Organizowane w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wystawy polskich artystów: Józefa Szajny (Ernst Múzeum, Budapeszt), Władysława Hasiora i Magdaleny Abakanowicz (Műcsarnok, Budapeszt) spotkały się z niezwykle życzliwym przyjęciem środowiska węgierskich artystów, krytyków i sympatyków sztuki.

Wydarzeniem artystycznym, a jednocześnie wyrazem solidarności z Polską  była inicjatywa polonistów i artystów związana ze zorganizowaniem  w Instytucie wystawy – aukcji prac artystów węgierskich  i przeznaczenie dochodu ze sprzedaży na rzecz Muzeum Narodowego we Wrocławiu, które w czasie powodzi w Polsce w roku 1997 poniosło ogromne straty.

Nowym doświadczeniem w polsko – węgierskich kontaktach kulturalnych był Festiwal Sztuki Polskiej – Ekspres Polonia (1996-1997)– prezentacja polskiej kultury i sztuki na dotychczas nie spotykaną skalę. Sukces wystawy Sztuka z Polski 1945 – 1995 (Műcsarnok, Budapeszt) był kolejnym dowodem znakomitej percepcji sztuki polskiej na Węgrzech. Jednocześnie  ogromne zainteresowanie całym programem Festiwalu obligowało do wypracowania form promocji, które mogłyby przyczynić się do stałej (także w sensie dosłownym) obecności polskiej sztuki na Węgrzech.

Dzięki wsparciu i życzliwości węgierskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Instytut Polski mógł zainaugurować działalność galerii sztuki, Galerii Platan, odwołującej się w nazwie do cech słynnych budapeszteńskich platanów, jaką jest wytrwałość… Program Galerii Platan od początku budowany był na zasadzie dialogu artystów, kuratorów, galerii. Poziom percepcji polskiej sztuki na Węgrzech powodował, że pragnęliśmy stać się galerią  otwartą na sztukę innych krajów Europy środkowej i wschodniej. Wśród 18 wystaw zorganizowanych w ciągu dwóch pierwszych lat znalazły się ekspozycje artystów polskich (11), węgierskich (4) oraz  artysty czeskiego (1), słoweńskiego (1) i estońskiego (1).

Działalność Galerii Platan zainaugurowana została 5 listopada 1999 roku wystawą  Napló – In memoriam Péter Gémes (1951 – 1996) z kolekcji udostępnionej przez żonę Artysty, absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W grudniu  tego samego roku Mariusz Hermansdorfer, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu udostępnił Instytutowi cenną kolekcję obrazów Jerzego Nowosielskiego i był kuratorem interesującej ekspozycji pn. Festmények.

Barbara Wiechno, dyrektor Instytutu Polskiego w latach 1997 – 2001