W dniu 28 listopada w Białoruskiej Filharmonii Narodowej w Mińsku wystąpi znakomity polski duet fortepianowy „Lutosławski Piano Duo”: Emilia Sitarz i Bartłomiej Wąsik z programem „Wolny koncert. Rekonstrukcja koncertów Witolda Lutosławskiego i Andrzeja Panufnika w okupowanej Warszawie 1939-1945”. Koncert odbędzie się w ramach Międzynarodowych Wieczorów Duetów Fortepianowych Duettissimo – 2019 przy wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza, Miasta Stołecznego Warszawa i Instytutu Polskiego w Mińsku.

Lata 1939-1945 były dla Polski latami wyrzeczeń i walki o godność i wolność. Szczególnie Warszawa, jako stolica narażona była na największe ciosy ze strony okupantów. Mieszkańcy doświadczali, oprócz strachu przed utratą życia lub wolności wielu szykan, poniżeń i próby zagrabienia ostatnich sfer własnego życia. Jedną z takich sfer była kultura. Polska sztuka była zakazana, polskie teatry zamknięte a muzyka-kompozycje Chopina, Moniuszki można było usłyszeć tylko na prywatnych, tajnych koncertach a i to groziło aresztowaniem. Jednakże, wielu muzyków próbowało wytrwać w swoim zawodzie, pomimo stale utrudnionych warunków życia i pracy. W czasie drugiej wojny światowej Lutosławski przebywał w Warszawie, gdzie wkrótce znalazł zajęcie, jako pianista w jednej z warszawskich kawiarni. Początkowo młody artysta był akompaniatorem dla zespołu rewelersów. Po pewnym czasie, szukając szansy na występowanie z bardziej wymagającym dla instrumentalisty repertuarem, postanowił założyć zespół z rok młodszym kolegą po fachu – Andrzejem Panufnikiem. Pianiści pierwotnie koncertowali w kawiarni „Aria”, później usłyszeć można ich było również w lokalu „Sztuka i Moda” i „U aktorek”. Występy duetu Lutosławskiego i Panufnika stały się w tym trudnym dla warszawiaków czasie jedną z niewielu okazji do kontaktu z „żywą” muzyką. W repertuarze artystów pojawiały się zazwyczaj znane utwory symfoniczne i improwizacje. Kompozycje przeznaczone oryginalnie na orkiestrę symfoniczną, ze względu na bogactwo faktur i linii każdego z instrumentów są trudne do wykonania przez jednego pianistę. Stąd tez duża popularność tego repertuaru w wersji na cztery ręce i dwa fortepiany. Większość kompozytorów ma w swoim warsztacie umiejętność orkiestracji – i na odwrót – umiejętność transkrypcji utworów orkiestrowych na dużo mniejsze składy. Nic zatem dziwnego że duet Lutosławski – Panufnik również takie transkrypcje robił. Podobno mieli ich około 200, na potrzeby właśnie tej pracy – grywania w kawiarniach. Zachowane plakaty z koncertów ukazują bogactwo repertuarowe: kompozycje Ravela, Mozarta, Dvorzaka, arie z kantat J. S. Bacha, symfonie Rachmaninowa i Brahmsa. Grywali na 2 fortepiany (często mieli do dyspozycji 2 pianina) a także na 4 ręce. W ich repertuarze mogliśmy znaleźć muzykę klasyczną, ale także lżejszą – operetkową, popularne szlagiery, piosenki itd. Muzycy szli także dalej – często improwizowali na zadany temat, lub utwory znane – po części grali je w sposób klasyczny a potem np. improwizowali na podane tematy. Z ponad 200 transkrypcji, z pożogi wojennej – zupełnie przypadkowo – uratowała się tylko jedna kompozycja na duet: Wariacje na temat Paganiniego-bodajże najsłynniejsza miniatura na duet fortepianowy, utwór, który dziś, znajduje się w repertuarze każdego duetu fortepianowego na świecie. Pozostały wspomnienia kompozytorów, plakaty ich koncertów i wdzięczność publiczności. Lutosławski – Panufnik to nie był zwykły duet. Dziś wiemy jak wybitnymi kompozytorami zostali Ci dwaj muzycy. Pozostaje zadać sobie pytanie jak dziś wyglądałby koncert tych wybitnych muzyków-kompozytorów. Czydziś w wolnym kraju wykonaliby swoje-polskie kompozycje, które w latach wojny nie miałyby szans na ukazanie się i zabrzmienie w salach koncertowych? W czasach wojennych polska muzyka była zakazana, stąd program duetu Lutosławski-Panufnik obfitował w arcydzieła muzyki europejskiej w wybitnych aranżacjach na dwa fortepiany lub cztery ręce przygotowanych przez tych dwóch kompozytorów.Zachowane plakaty z koncertów ukazują bogactwo repertuarowe- kompozycje Ravela,  Mozarta, arie J.S.Bacha sąsiadują z symfoniami Rachmaninowa i Brahmsa.W ich repertuarze można było znaleźć największe szlagiery pierwszej połowy XX wieku, muzykę klasyczną, fragmenty oper i operetek. Z pożogi wojennej, w szczególności z Powstania Warszawskiego ratuje się jedna kompozycja Witolda Lutosławskiego-Wariacje na temat Paganiniego-bodajże najsłynniejsza miniatura na duet fortepianowy,kompozycja która dziś,dzięki otwartym granicom znajduje się w repertuarze każdego duetu fortepianowego na świecie.Warto podkreślić,że z ponad 200 aranżacji i kompozycji zachowała się tylko jedna. To skłoniło członków duetu fortepianowego Lutosławski Piano Duo do zajęcia się tematyką występów Lutosławskiego i Panufnika i zaprezentowanie tego tematu nie tylko w Polsce, ale przede wszystkim poza granicami kraju. Świetną okazją do takiego działania wydaje się 2019 rok-okolice obchodów 100 lat polskiej niepodległości a także 20-lecie działalności Lutosławski Piano Duo. Program koncertu Lutosławski Piano Duo został „zrekonstruowany” na podstawie zachowanych kopii plakatów, ·anonsujących występ duetu Lutosławski-Panufnik i zawiera głównie aranżacje ogólnie znanych utworów.