Instytuty Polskie > Instytut Polski w Budapeszcie > Misja

Witamy w witrynie Instytutu Polskiego w Budapeszcie, na której znajdą Państwo informacje na temat naszego aktualnego programu, oraz nauki i oświaty. Prezentujemy także historię Instytutu Polskiego, który już od ponad 75 lat zajmuje ważne miejsce w ofercie kulturalnej na Węgrzech. Podajemy kontakty do instytucji polskich i polonijnych na Węgrzech, oraz linki do ciekawych witryn w Polsce.

Instytut Polski w Budapeszcie, jeden z najstarszych Instytutów Polskich za granicą, oraz instytutów zagranicznych na Węgrzech, w 2014 roku obchodził 75 rocznicę rozpoczęcia działalności.

Nasza oferta:

BARWNE, INTERAKTYWNE PREZENTACJE

Galeria PLATÁN powstała na przełomie XX i XXI wieku, w 60 rocznicę powołania do życia Instytut Polskiego. Ale już w latach 60-tych pomiędzy artystami polskimi i węgierskimi zrodziła się szczególna więź porozumienia, i sympatii oraz potrzeba intensywnego, twórczego dialogu. W wyniku rosnącego zainteresowania sztuką polską w latach 70-tych zorganizowano kilka donisłych prezentacji sztuki polskiej. Kontynuatorem tej tradycji została Galeria PLATÁN, która zainaugurowała swoją działalność 5 listopada 1999 roku wystawą DZIENNIK – IN MEMORIAMPÉTER GÉMES (1951-1996). Od tamtej pory adres „Adrássy út 32” stał się jednym z ciekawszych na stołecznej mapie galerii i muzeów.  Galeria chętnie prezentuje sztukę – malarstwo, grafikę fotografie, instalacje, obiekty, wideoart, sztukę użytkową, performance i programy interaktywne – polskich i węgierskich artystów, a nawet z krajów trzecich (np. Litwy, Słowenii, Czech). Nasza galeria współpracuje z najlepszymi centrami, galeriami i muzeami w Polsce i na Węgrzech, a wśród prezentowanych prac znalazły się dzieła takich artystów jak Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Maciej Maciejowski, Włodzimierz Pawlik, Grzegorz Klaman, Jarosława Modzelewskiego i innych.

Od czasu do czasu galeria przyjmuje projekty długoterminowe, które wzbogacają ofertę artystyczną. I tak w latach 2007 – 2009 odbywał się cykl pt. „Mű-vész Pince” (Piwnica Art-tystyczna), którego założeniem było udostępnienie alternatywnej przestrzeni piwnicznej młodym, początkującym artystom, którzy wcześniej nie mieli możliwości szerszej prezentacji. Drugim, bardzo ważnym cyklem był projekt „Dialog”, który stał się forum dyskusu pomiędzy artystami polskimi i węgierskimi. W lutym 2010 roku Galeria Platán rozpoczęła nową inicjatywę artystyczną „Sztuka z widokiem”, w ramach której artyści węgierscy mogą wykorzystać przestrzeni galerii do realizacji własnych pomysłów: akcji artystycznych, performace-ów, krótszych lub dłuższych działań teatralnych, itp.

JESZCZE WIĘCEJ LITERATURY

Za jeden z wyjątkowo istotnych priorytetów uważamy jak najpełniejszą obecność polskiej literatury na węgierskim rynku wydawniczym. Dlatego też Instytut chętnie wspomaga tworzenie i utrzymywanie dobrych kontaktów i stosunków pomiędzy polskimi i węgierskimi wydawnictwami, twórcami, tłumaczami i czasopismami branżowymi; dba o dobrą znajomość nowości polskiej literatury i debiutantów, ale pamięta również o reprintach naszej klasyki. Mieliśmy swój istotny udział w promocji na Węgrzech takich twórców, jak Andrzej Stasiuk, Olga Tokarczuk, prof. Andrzej Szczeklik, Pawel Huelle, Wojciech Kuczok, Wiesław Myśliwski, Jerzy Sosnowski, Mikołaj Łoziński Ignacy Karpowicz, Paulina Bukowskával, Krzysztof Varga, Sylwia Chutnik, Małgorzata Rejmer, i wielu innych. Dwukrotnie gościliśmy Sławomira Mrożka.

Co roku jesteśmy obecni na Międzynarodowym Festiwalu Książek w Budapeszcie, prezentując najnowsze węgierskie edycje polskiej literatury i nowości, które ukazały się w Polsce. Zachęcamy także młodych tłumaczy – poprzez organizowanie seminariów i konkursów tłumaczeniowych oraz wyjazdów studyjnych do Polski – do zainteresowania się przekładami z języka polskiego, a dzięki temu tworzymy forum dla kolejnego, młodego pokolenia.

 PROMOCJA POLSKIEGO FILMU NA WĘGRZECH

Ważnym celem działalności Instytutu Polskiego w Budapeszcie jest prezentacja osiągnięć polskiej kinematografii na węgierskich festiwalach, przeglądach i pokazach, w węgierskiej telewizji oraz w kinach. Aczkolwiek obecnej pozycji polskiego filmu nie można porównywać do złotego okresu lat 60-tych i 70-tych, jednak nieodmiennie przykładamy dużą wagę do różnorodności oferty filmowej.

Do najbardziej udanych projektów należy Polska Wiosna Filmowa – organizowany od 16 lat w Budapeszcie i innych miastach przegląd najnowszych dokonań polskiej kinematografii. Pokazowi filmów fabularnych zazwyczaj towarzyszą dodatkowe atrakcje, np. polska animacja, etiudy znanych reżyserów, filmy dokumentalne, muzyka jazzowa na ekranie. Wiosna Filmowa jest wydarzeniem popularnym i lubianym, a nierzadko jej efektem jest zakup filmów do emisji telewizyjnej (rzadziej kinowej).

Drugim stałym projektem filmowym Instytutu w Budapeszcie jest tematyczne seminarium filmowe dla studentów wydziałów polonistyki i historii. W ciągu ostatnich 9 lat zorganizowaliśmy – wspólnie z Węgierskim Narodowym Archiwum Filmowym i innymi instytutami kultury w Budapeszcie – kilkanaście półrocznych cykli. Najpopularniejszymi były: Filmy pod specjalnym nadzorem, Polscy aktorzy w filmach węgierskich, Adaptacje literatury polskiej, Historia na ekranie, Początki tożsamości narodowej, Te szalone lata sześćdziesiąte…, oraz Polski teatr współczesny: klasycy i nowatorzy (Teatr TVP).

Instytut organizuje także wizyty studyjne dziennikarzy, krytyków i dystrybutorów do Polski (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych, Krakowski Festiwal Filmowy, Era Nowe Horyzonty), co skutkuje głównie zakupami filmów dla telewizji. Współpracujemy z organizatorami festiwali organizowanymi na Węgrzech (Titanic, Mediawave, Cinefest, Cinepecs, Aniloque, Faludi, EUShort, Busho), oraz jednorazowych lub cyklicznych prezentacji filmowych.

MUZYKA – TEATR –TANIEC 

Rok rocznie Instytut Polski organizuje kilkadziesiąt programów z zakresu muzyki poważnej i lekkiej, co daje doskonałą możliwość zaprezentowania najznakomitszych polskich przedstawicieli różnorodnych gatunków muzycznych publiczności węgierskiej, na najbardziej prestiżowych festiwalach. Jesteśmy stałymi partnerami takich cyklicznych wydarzeń jak Budapeszteński Festiwal Wiosenny, Festiwal Mediawave, Sziget, EuroMed Music, UH Fest, Festiwal Muzyki Jazzowej Lamantin, MOL Budapest Jazz, na festiwalach jazzowych w Debreczynie, Nagykanizsa czy Szentendre. Duży nacisk kładziemy na systematyczną obecności ambitnego polskiego programu, w tak ważnych  instytucjach kultury w Budapeszcie, jak MÜPA, Trafó, Millenáris Park, A38 czy Gödör, a jednocześnie dbamy o fajną ofertę dla klubów, obiektów przyjmujących kulturę alternatywną, itp. Instytut Polski bardzo chętnie wspiera zresztą promocję najmłodszej polskiej kultury, proponowaną przez organizatorów alternatywnych, organizacje lokalne i pozarządowe, na przykład przez grupę KéM Csoport, która zainicjowała projekt Przegląd Polskich Zespołów, prezentujący wszystkich, którzy liczą się na polskiej scenie muzyki alternatywnej. 
W ciągu 70 lat istnienia Instytutu gościliśmy bardzo wielu światowej rangi wykonawców polskiej muzyki, m.in. Tomasza Stańko, Zbigniewa Namysłowskiego, Piotra Anderszewskiego, Adama Pierończyka, Janusza Olejniczaka, Piotra Palecznego, Leszka Możdżera, Michała Urbaniaka, Krzysztofa Knittla, Urszulę Dudziak, Janusza Muniaka, Krzysztofa Ścierańskiego, Nigela Kennedyego, Jarosława Śmietanę, Bernarda Maseliego, Tomasza Szukalskiego, Piotra Wojtasika, Piotra Barona, Krzysztofa Popka, Pawła Kowalskiego, Zygmunta Krauze, Marcina Dyllę, zespoły i orkiestry takie, jak NOSPR, Symfonia Varsovia, Filharmonia Pomorska, Orkiestra Beethovena, SBB, Sarakina, Żywiołak, Pink Freud, Motion Trio, Kroke, Cracow Klezmer Band, Warsaw Village Band, Trebunie Tutki, Mitch & Mitch, Miloopa, Orange The Juice, i jeszcze wielu innych.

Instytut współpracuje również z festiwalami teatru i tańca. Kilkakrotnie byliśmy partnerem, a nawet współorganizatorem edycji polskiej festiwalu tańca współczesnego SoloDuo, organizowanego od 2000 roku przez Fundację Orkesztika. Wspomagaliśmy polską obecność na takich festiwalach, jak Monotánc, Gesztus czy L1 – Festiwal Tańca Współczesnego. Dzięki naszej pomocy na Węgrzech zagościły – m.in. na festiwalach: Dramatu Współczesnego, MEZZO, Barka, Budapeszteński Festiwal Wiosenny i Jesienny – takie teatry jak: Teatr im. Jaracza z Łodzi, Teatr Studio i  Teatr Rozmaitości z Warszawy, Teatr ZAR, Teatr Narodowy z Warszawy i z Krakowa, Teatr Modrzejewskiej z Legnicy, Teatr Powszechny z Radomia, Opera Bałtycka z Gdańska, Teatr Polski z Bydgoszczy, Teatr Ósmego Dnia, Teatr Bióro Podróży, Aurea Porta, Teatr Współczesny z Wrocławia, Teatr Węgajty,  Akademia Ruchu, Teatr Bretoncaffe, warszawski Teatr Montownia,  Teatr Strefa Ciszy, Komuna Otwock i wiele innych.

Prowadzona przez IP działalność coraz częściej nie ogranicza się tylko do prezentacji kultury polskiej Węgrom, ale stara się zachęcać do pełnego w niej uczestnictwa, tzn. do twórczego zasymilowania jej treści i form. Tego właśnie rodzaju myślenie legło u podstaw działań, których efektem jest podjęcie współpracy poprzez polskich i węgierskich artystów, owocem czego stała się na przykład cała seria płyt: „1” polsko-węgierskiego zespołu jazzowego „PH Connection” (2002), „Karłowicz-Weiner-Bacewicz-Orbán” w wykonaniu Erdodi Chamber Orchestra pod batutą Łukasza Borowicza (nagrodzona węgierską nagrodą Gramofon 2004, oraz nominowana do nagrody Fryderyki 2003), „”Halo, Halo Dzieci Europy” (2003) i „Posłóchejcie kamaradzi” (2004) zespołu Joszko Brody z węgierskim zespołem Muzsikás i Téka.