W tym roku obchodzimy 175. rocznicę urodzin Henryka Sienkiewicza – noblisty, klasyka literatury polskiej. Twórczość Henryka Sienkiewicza jest dostępna w bibliotekach cyfrowych, jego powieści można swobodnie czytać i słuchać, ale jak zorientować się w tak potężnym dorobku i od czego zacząć? Biblioteka online przygotowała krótki przewodnik po twórczości Sienkiewicza, aby każdy chętny mógł się do niego zbliżyć z odpowiedniego dzieła i tematu.
Znajomość z Sienkiewiczem najlepiej rozpocząć od niewielkich nowel. Przez całe życie pisał on krótkie utwory prozą, odwołując się do różnych nurtów stylistycznych i tematów historycznych, więc mamy tu duży wybór tekstów.
Jedna z najbardziej znanych nowel Henryka Sienkiewicza to „Janko Muzykant”. Jest to obowiązkowy punkt programu szkolnego, o niewielkiej objętości (10 stron) i tematyce znanej białoruskim czytelnikom, ponieważ opisuje losy wiejskiego chłopca-muzykanta. Czas akcji – XIX wiek.
Nowela „Latarnik” uchodzi za jedną z najlepszych w literaturze polskiej. Przedstawia historię polskiego emigranta politycznego, który obsługuje latarnię morską położoną na wyspie niedaleko Panamy. Czas akcji – lata 70. XIX wieku, główny bohater opuścił ojczyznę po powstaniu listopadowym. Jest to opis jego wędrówki i tęsknoty za ojczyzną. Objętość – 20 stron. Uwaga: opowiadanie to osnute jest na prawdziwych wydarzeniach.
„Latarnik” powstał w Stanach Zjednoczonych podczas podróży Sienkiewicza po tym kraju, w tym samym czasie powstała również nowela „Sachem” – historia ostatniego z plemienia Czarnych Węży, który po zniszczeniu rodzinnej wsi przez osadników zmuszony jest występować w cyrku. Czas akcji – XIX wiek. Objętość – 14 stron.
Nowela „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” opowiada o nauczaniu polskich dzieci w szkołach w zaborze pruskim. Czas akcji – XIX wiek, czyli już po rozbiorach Rzeczypospolitej. Co ciekawe, pierwsza redakcja utworu umiejscowiona była w zaborze rosyjskim, ale na takie ujęcie tematu carska cenzura nie mogła pozwolić. Objętość – 10 stron.
O trylogii Henryka Sienkiewicza wiedzą wszyscy, ale Sienkiewicz ma też „Małą Trylogię” (tytuł ten wymyślili czytelnicy) – trzy opowiadania („Stary sługa”, „Hania”, „Selim Mirza”), połączone postaciami głównych bohaterów. Czas akcji to lata sześćdziesiąte i początek siedemdziesiątych XIX wieku. Tematem jest życie w polskim majątku ziemiańskim oraz partyzanckie potyczki na zapleczu wojny francusko-pruskiej. Sienkiewicz chciał opisać powstanie styczniowe, ale ze względu na cenzurę przeniósł akcję ostatniej części do Francji. Główni bohaterowie: on – panicz Henryk – zamknięty w sobie, opiekuńczy, wręcz zaborczy syn zamożnego ziemianina. Ona – Hanna Suchowolska – niewinna, dorastająca wnuczka starego szlacheckiego sługi. A także Selim Mirza-Dawidowicz – dziki, gwałtowny hulaka, czarnooki potomek uszlachconych Tatarów. Objętość trzech opowiadań – około 300 stron.
Wielkie powieści Henryka Sienkiewicza poświęcone są różnym okresom historycznym. Akcja “Quo vadis” rozgrywa się głównie w Rzymie podczas końcowych lat panowania Nerona (63-68 rr.). Głównym wątkiem powieści jest miłość rzymskiego patrycjusza i chrześcijanki z „barbarzyńskiego” plemienia. Autorski styl jest lekki i płynny, a jeśli ktoś nie lubi perypetii miłosnych – można śledzić losy uroczego arbitra elegancji Petroniusza. Objętość – 280 stron.
Dotarliśmy do trylogii! Trylogia Henryka Sienkiewicza to cykl powieści historycznych, które ukazywały się w latach 1884-1888. Akcja toczy się na terenie Rzeczypospolitej w połowie XVII wieku (1643-1673). Co się dzieje w kraju? Powstanie Bohdana Chmielnickiego, wojna ze Szwecją i początek wojny z Turcja – wszystko wrze, jak w kotle. I pomimo tego, że każda z powieści opiera się na podobnym schemacie (miłość z przeszkodami), aby uzyskać stuprocentową przyjemność z czytania, czytelnik będzie musiał polubić również malownicze sceny bitewne, intrygi polityczne i stylizowany na dawne kroniki historyczne język. Biorąc pod uwagę talent autora do soczystych opisów i zwrotów akcji, nie będzie to takie trudne. Jeśli historia ma być na pierwszym planie, lektura nie sprawi żadnych kłopotów i będzie czystą przyjemnością. W skład trylogii wchodzą powieści:
Henryk Sienkiewicz pisał swoją trylogię w czasach, gdy Polski nie było na mapie świata. Autor pragnął przywrócić godność narodowi i pisał, jak sam się wyraził „ku pokrzepieniu serc”, o czasach, kiedy patriotyzm Polaków uratował zagrożoną ojczyznę.
Objętość powieści wynosi odpowiednio około 500, 700 i 280. Przygotujmy się na długą przygodę!
Powieść „Krzyżacy” została napisana jako protest przeciwko germanizacji ziem polskich, które po rozbiorach Rzeczypospolitej trafiły pod zabór pruski. Jest tu również wątek melodramatyczny, ale jest też znakomity opis Bitwy pod Grunwaldem. Sienkiewicz starannie studiował kroniki historyczne, dlatego dla miłośników „surowej” prozy historycznej jest to obowiązkowy punkt programu. Objętość – około 450 stron.
Ale cóż, jeśli nie historia? Henryk Sienkiewicz ma też kilka powieści psychologiczno-obyczajowych, jak np. „Bez dogmatu” – dogłębne studium świadomości i świata człowieka z końca XIX wieku. Oczywiście z perspektywy XXI wieku to też już przeszło do historii, ale mechanizmy psychiki człowieka nie starzeją się. Dla wielu współczesnych Sienkiewiczowi powieść „Bez dogmatu” stała się diagnozą ich pokolenia: oto młody, wykształcony i utalentowany człowiek nie może znaleźć swojego miejsca w życiu, tak się nudzi, że pozostaje tylko się zakochać. Objętość – 200 stron. Jeśli Sienkiewicz bez szabli przypadnie do gustu – polecamy„Rodzinę Połanieckich”.
Sienkiewicz ma również przebój dla publiczności młodzieżowej – powieść przygodowa „W pustyni i puszczy” opowiada o przygodach nastolatków w Afryce pod koniec XIX wieku. Utwór stał się międzynarodowym bestsellerem tuż po ukazaniu się w druku i obecnie regularnie staje się przedmiotem gorących dyskusji pedagogicznych i kulturoznawczych. Objętość – 165 stron.
Miłośnikom literatury reportażowej polecamy „Listy z podróży do Ameryki” oraz „Listy z Afryki”. Świetna okazja, aby wspólnie z laureatem Nagrody Nobla wybrać się w podróż w przestrzeni i czasie. Przypominamy również, że korespondencja Sienkiewicza nie tak dawno ukazała się w wolnym dostępie.
Nie stawiamy sobie za cel dokonania szczegółowej analizy całej twórczości Henryka Sienkiewicza, ale chcemy, aby każdy znalazł w jego dorobku coś dla siebie. Zachęcamy więc do świętowania urodzin klasyka z książką w ręku, a także w formacie video i audio.
