Wystawę, udostępnioną przez Muzeum Auschwitz, dzięki staraniom Konsulatu Generalnego RP i Instytutu Polskiego w Sankt Petersburgu otworzył Konsul Generalny RP Grzegorz Ślubowski. Obecni byli przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, petersburskiego Memoriału., p.o. dyrektora Instytutu Polskiego Joanna Ślubowska.

Ekspozycja ukazuje historię ruchu oporu w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz tworzonego przez polskich więźniów wojskowych i cywilnych – m.in. działalność rotmistrza Witolda Pileckiego oraz powołanego przez niego Związku Organizacji Wojskowej, innych polskich komórek konspiracyjnych, które tworzyli reprezentanci różnych środowisk politycznych, jak również działania podejmowane przez więźniów z innych krajów.

Witold Pilecki był polskim oficerem, który w 1940 roku dobrowolnie dał się zesłać do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, aby zebrać świadectwo o dokonywanych tam przez hitlerowców zbrodniach. Stał się symbolem walki polskiego narodu z sowieckim i niemieckim totalitaryzmem.

W. Pilecki urodził się 13 maja1901 r. 1901 roku w Ołońcu (obecnie: w Republice Karelii w Federacji Rosyjskiej) w polskiej rodzinie szlacheckiej, zesłanej do Karelii za udział w powstaniu styczniowym 1863 roku. Po upadku Rosji carskiej Pilecki walczył z bolszewikami, broniąc Polski w latach 1919-1921 przed sowiecką agresją.

Zmobilizowany pod koniec sierpnia 1939 roku walczył z siłami III Rzeszy, która 1 września 1939 roku napadła na Polskę, rozpoczynając II wojnę światową. Rok później Pileckiemu udało się przeniknąć do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (otrzymał tam numer 4859) i stworzyć siatkę konspiracyjną, której celem było uzyskanie informacji na temat sytuacji w obozie (po wyjściu z obozu napisał raporty, zwane Raportami Pileckiego).

Pilecki przygotował pierwszą tajną informację o dokonywanym w Auschwitz ludobójstwie. Zorganizował w obozie struktury podziemnego Związku Organizacji Wojskowej (ZOW) i zbierał materiały rozpoznawcze, które przekazywał przez wypuszczonych na wolność więźniów. Wśród członków ZOW byli przede wszystkim dawni polscy żołnierze, którzy w ramach siatki tworzyli tzw. piątki. Każda taka grupa rozwijała własną działalność i strukturę konspiracyjną, nie wiedząc nic o istnieniu pozostałych piątek. Był to pomysł samego Pileckiego.

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku Witold Pilecki uciekł z Auschwitz wraz z dwoma współwięźniami Janem Redzejem i Edwardem Ciesielskim. Służył następnie w Armii Krajowej i w 1944 roku wziął udział w powstaniu warszawskim. Koniec wojny zastał go w Armii Andersa we Włoszech.

Po wojnie wrócił do Polski i zorganizował siatkę rozpoznawczą, zbierającą informacje o żołnierzach AK, przebywających w obozach NKWD. Został aresztowany przez władze PRL w 1947, skazany i rozstrzelany w dnia 25 maja 1948 roku na podstawie wyroku w oparciu o sfabrykowane dowody.

Po upadku reżimu komunistycznego w Polsce w latach 90. wyrok komunistycznego sądu został anulowany, a samego Pileckiego odznaczono pośmiertnie m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Orła Białego.