14.04.2021 AKTUALNOŚCI, HISTORIA, WYDARZENIA

Walerian Łukasiński – więzień Szlisselburga

235 lat temu urodził się Walerian Łukasiński – polski działacz niepodległościowy, wolnomularz, który spędził w carskich więzieniach i twierdzach 46 lat, z tego 37 w kazamatach Twierdzy Szlisselburskiej. Był tajnym więźniem Mikołaja I. Czym zasłużył sobie na tak surowy wyrok?

Urodzony 14 kwietnia 1786 r. w Warszawie, w niezamożnej rodzinie szlacheckiej, otrzymał gruntowne wykształcenie. Służąc w słynnych „czwartakach” – 4 pułku piechoty armii Królestwa Polskiego, był inspiratorem konspiracji wojskowej. W 1821 r. major Łukasiński założył w Warszawie Towarzystwo Patriotyczne, organizację ściśle tajną, stawiającą sobie za cel odzyskanie przez Polskę niepodległości. Za tę działalność został aresztowany i poddany śledztwu. Skazano go na karę śmierci przez rozstrzelanie, zamienioną na 14 lat więzienia. Władze carskie uznały go za jednego z głównych sprawców powstania listopadowego. Mikołaj I własnoręcznie napisał rozkaz, aby „tego wielkiego zbrodniarza” natychmiast przewieźć w najgłębszej tajemnicy do Twierdzy Szlisselburskiej.

W styczniu 1831 r. osadzony został w „sekretnym domu”. Zastosowano wobec niego najsroższy więzienny reżim, zamknięto na przeszło 30 lat w pomieszczeniu niskim i ciemnym, bez podłogi. Odcięto zupełnie od świata i ludzi. Gdy minął termin wyroku, a po śmierci Mikołaja I na tron wstąpił Aleksander II i amnestia objęła nawet dekabrystów, nie zmieniło to losu carskiego więźnia.

Dopiero w 1862 r. jego los się nieco polepszył. Na prośbę nowego komendanta twierdzy gen. Józefa Leparskiego, Polaka z pochodzenia, przeniesiono go do celi widnej i względnie suchej. Dostał trochę książek, gazet oraz przybory do pisania. W 1863 r. zaczął spisywać „Pamiętnik” – piękną polszczyzną, po tylu latach izolacji! Pod koniec życia umożliwiono mu ograniczony kontakt ze światem zewnętrznym. Leparski zaproponował Łukasińskiemu przeniesienie do miasta. Ten jednak odmówił, nie był już zdolny do samodzielnego życia. Został w Szlisselburgu, gdzie zmarł 27 lutego 1868 r. O jego losie przypomina wmurowana w 1998 r. tablica pamiątkowa z napisami po polsku i rosyjsku, z krzyżem i XIX-wiecznym orłem umieszczona na murze cytadeli, naprzeciw „sekretnego domu”.

Scheduled AKTUALNOŚCI HISTORIA WYDARZENIA