W końcu XIX stulecia Mackiewiczowie byli zamożną rodziną mieszczańską o rodowodzie szlacheckim (synowie potomstwiennych dworian wilenskoj guberni) i powstańczej przeszłości. Ojciec, Antoni Mackiewicz w Petersburgu był współwłaścicielem dużej firmy win „Fochts i Ska” i obracał się w rosyjskich kręgach kupieckich. Matka, Maria z Pietraszkiewiczów wywodziła się z Krakowa, wzrastała w artystycznym kręgu Młodej Polski. To ona miała decydujący wpływ na wychowanie i rozwój intelektualny trójki dzieci (poza Józefem był starszy brat, późniejszy pisarz Stanisław Cat Mackiewicz oraz siostra Seweryna). Jednym z petersburskich adresów Mackiewiczów była czynszowa kamienica przy ul. Chersońskiej 23. Mackiewiczowie wiosną 1907 r. wyprowadzili się z Petersburga do Wilna.
Gdy rodzina opuszczała „ponury” Petersburg Józef miał zaledwie 5 lat. Po latach wspominał święta Bożego Narodzenia w mieście nad Newą, „… z rodzinnego domu zapamiętał całkowitą swobodę w głoszeniu uczuć patriotycznych i przyjacielskie stosunki z Rosjanami.”
Mackiewicz w szóstej klasie gimnazjum ochotniczo wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Pierwsze artykuły publicystyczne publikował na początku lat 20. W latach 1923–1939 związany był z wileńskim dziennikiem „Słowo”. Po przejęciu w 1939 r. Wilna przez Litwinów wydawał „Gazetę Codzienną”. W 1940 r. rząd litewski pozbawił go prawa publikacji. W 1943 r., po odkryciu przez Niemców grobów polskich oficerów w Katyniu, na zaproszenie niemieckie i za zgodą władz polskiego podziemia, pojechał do Katynia w charakterze obserwatora. Mackiewicz opracował białą księgę „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” z przedmową gen. Władysława Andersa, jest też autorem publikacji „Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary”. W 1944 r. na stałe wyjechał za granicę. Publikował regularnie m.in. w paryskiej „Kulturze”, londyńskich „Wiadomościach”, tygodniku „Lwów i Wilno”. Zmarł 31 stycznia 1985 r. w Monachium, a jego prochy spoczęły w Londynie.
W twórczości pisarskiej siłą rzeczy bliska mu była szeroko rozumiana tematyka wschodnia, by wspomnieć publicystykę z okresu międzywojennego, książki: Bunt rojstów, Droga donikąd, Ponary, czy wspomniany Katyń.
🗓
